Jest pomnik

Pisałem tu bardzo niedawno o krzyżach – dwóch wtopionych w siebie krzyżach – jakie wznoszą się nad murem Kopalni Wujek. Pisałem o tych krzyżach, dzieliłem się swoimi na ich temat, i na temat ich historii refleksjami, i jakoś nie starczyło miejsca i okazji, by wspomnieć jeszcze o pewnym bardzo istotnym i niezwykłym bardzo wydarzeniu, jakim było zamknięcie dla ruchu ulicy prowadzącej obok kopalni. Pamiętam, jak kiedyś, dawno jeszcze, zanim Kopalnia Wujek znalazła swoje miejsce we współczesnej historii Polski, pod kopalnią jeździły samochody, i właśnie pod kopalnią jeździły autobusy z Katowic do Ligoty na przykład. Pamiętam też jednak, jak w pewnym momencie System uznał, że ten drewniany krzyż, który tam sobie stał i nie chciał ani spłonąć, ani zgnić, ani choćby się przewrócić, stanowi element niebezpieczny i że, skoro nie da się go stamtąd zabrać, to przynajmniej należy go jakoś zasłonić. Domami, betonem, drogą, krzakiem – obojętne. Byleby jak najmniej oczu na niego patrzyło.

Pamiętam tę satysfakcję, jaką wówczas wszyscyśmy czuli. Satysfakcję z tego powodu, że ten krzyż okazał się tak ważny – a przy okazji tak straszny i budzący taki niepokój – że już nie wystarczyło postawić tam mundurowe i cywilne służby, które legitymowały każdego, kto tamtędy przechodził i postanowił na chwilę przystanąć, nie mówiąc już o tych, którym wpadł do głowy niemądry pomysł, by zapalić tam świeczkę, albo coś głośno powiedzieć, ale trzeba było jeszcze zrobić coś więcej, a mianowicie nie dopuścić do tego, by ktokolwiek, jadąc tamtędy autobusem, rzucił na ten krzyż okiem. Ależ to była satysfakcja! Że mało im było tych potłuczonych zniczy. Trzeba było jeszcze zasłonić ludziom oczy.

Dziś patrzę na miejsce przed Pałacem Prezydenckim na Krakowskim Przedmieściu, kompletnie puste, odgrodzone od świata rzędami stalowych barierek, chronione przez policję i służby miejskie…. I ten drewniany krzyż, ledwo widoczny wśród tej dziwnej konstrukcji. I pamiętam ten nieustanny ruch, ten tłum przesuwający się od rana do wieczora tam i z powrotem, tych ludzi pozujących czy to na tle Pałacu, czy może przed Poniatowskim na koniu, te wciąż tam obecne kamery, czekające aż może za chwilę wyjedzie Prezydent, lub wyjdzie któryś z jego urzędników i coś zechce nam powiedzieć, a pokazujące głównie spacerowiczów chcących pomachać swoim bliskim przed telewizorami. Patrzę na ten przedziwny gest strachu władzy i jej przeraźliwej niekompetencji i myślę sobie, że niech tak jeszcze jakiś czas będzie. Niech tak zostanie. Niech ten obraz zapadnie w pamięć ludzi. Niech wstrząśnie umysłami.

I nagle słyszę, jak któryś z urzędników zapowiada, że być może, jeśli ludzie z różańcami, szepczący swoje modlitwy, nie odejdą sprzed okien Pałacu Prezydenta, jeśli dalej będą patrzeć się na ten krzyż, trzeba będzie coś zrobić, żeby tam też przestały jeździć te autobusy. Ciekawe, co się stało? Czy to możliwe, że w pewnym momencie ktoś z obsługi Pałacu zauważył, że kiedy przejeżdża autobus, wszystkie głowy zwracają się w stronę tego krzyża? Czy może jest tak, że ludzie w autobusach, mijając Pałac, nagle się żegnają, albo układają palce w znak zwycięstwa, a może bystry wzrok któregoś z tych ludzi w oknie zauważył, że oni coś mówią i odczytał z ruchu warg jakieś groźne przesłanie? Czyżby znów poszło o te oczy?

A więc, jak się okazuje, może się zdarzyć, że ta szara konstrukcja na Krakowskim Przedmieściu jeszcze bardziej poszarzeje i w tej swej szarości zatryumfuje.. Że już nie tylko nie będzie jej ubarwiał płomień świecy, czy blask kwiatów, ale nawet czerwień przejeżdżających autobusów. I przyjdzie też w końcu ten dzień, kiedy już nawet odejdą ludzie sprzed tych stalowych barier, zabiorą te swoje brzozowe patyki, i pojawi się ktoś z miasta z miotłą i uprzątnie puste znicze, a z nimi tę kartkę papieru z namalowanym krzyżem. I wtedy wreszcie powstanie prawdziwy pomnik. Pomnik pamięci 96 ludzi pomordowanych w Smoleńsku. Pomnik najbardziej piękny i adekwatny, bo idealnie symboliczny i tak bardzo żywy swoim śmiertelnym chłodem.

I tak będziemy na niego patrzeć, dzień po dniu – my tu z tej strony, a oni stamtąd, przez swoje okna, lub przez przyciemnione szyby wyjeżdżających stamtąd i powracających samochodów. Pani Toyahowa – gdybyście ją znali! – znów się dziś roześmiała i powiedziała coś takiego: „A to jaja! Kaszalot wziął pewnie go na stronę i powiedział: ‘Słuchaj Broniu, to tak być nie może. Niech oni tu nie łażą. To nasz domek. Ja tu będę sadzić marchewkę. Zrób coś. I przestań się już zajmować ta polityką…” No i się rozgadała. I popłynęła ta nie kończąca się, szydercza pieśń pani Toyahowej, której nikt inny nie potrafi tak jak ona zaśpiewać, a ja nie jestem nawet w stanie powtórzyć. Ale która daję tyle wiary i radości. Don Paddington z pewnością byłby z niej dumny.