O wolności, która jest, której nie ma i której nigdy nie było

Sprawa Białorusi i pełna obłudy reakcja na sytuację w tym kraju ze strony Polski i Europy, kazała mi się ponownie zastanowić nad tym, czym jest dla nas wolność i demokracja. Czym jest jedno i drugie dla nas, i czym w ogóle są demokracja i wolność, jeśli spojrzymy już na całą sprawę bardziej uniwersalnie. Jakkolwiek byśmy do białoruskich wydarzeń i wszystkiego co one wywołały nie podchodzili, co do jednego powinniśmy się wszyscy zgodzić. Wolność jest dobra, demokracja nienajgorsza, a sytuacja, kiedy jednego i drugiego jesteśmy pozbawieni, godna pożałowania. Na tym jednak porozumienie się kończy, Choćby dlatego, że jeśli idzie o wolność, mamy na jej temat bardzo różne wyobrażenia, a z kolei demokracją jest tak, że jej definicja przez lata tak fantastycznie ewoluowała, że dziś już naprawdę nie sposób się zorientować, czy to co uważamy za demokrację, wciąż nią jest, i czy dla ustalenia czegokolwiek nie należy się najpierw zwrócić do ekspertów.

Weźmy Polskę sprzed 5 lat. Po w pełni, jak by się mogło wydawać, demokratycznych wyborach, prezydentem został wybrany Lech Kaczyński, a parlamentarną większość uzyskało Prawo i Sprawiedliwość. I od pierwszego dnia po tym rozstrzygnięciu, demokratyczna prawomocność tych wyborów zaczęła być bardzo gruntownie kwestionowana, i to nie przez jakichś monarchistów, anarchistów, czy komunistów, ale przez pełną gębą demokratów. Stopniowo doszło do tego, że demokracja i związane z nią hasła zostały całkowicie wyparte przez jeden wielki zgiełk domagający się… no właściwie, nie wiadomo czego. Obojętnie, byleby tylko cofnąć czas i dać owej demokracji jeszcze jedną szansę.

Popatrzmy na dzisiejsze Węgry. Wybory – podobno demokratyczne – jak wiemy, wygrała tam bezwzględną większością partia konserwatywna i okazuje się, że od samego niemal początku ten wybór jest kwestionowany przez – nie, nie monarchistów, nie anarchistów, nie komunistów – lecz przez jak najbardziej gorliwych i jednoznacznie zdeklarowanych demokratów, którzy dla tej demokracji daliby się pokroić, i którzy twierdzą, że demokracja i wolność są oczywiście cywilizacyjnie gwarantowane, o ile tylko ich ofiarą nie padną interesy tych, którzy w tym boju zostali zwyczajnie odsunięci. W tym oczywiście ich samych.

No i wreszcie wróćmy na chwilę do Białorusi. Tu akurat jest nam szczególnie trudno powiedzieć cokolwiek mądrego, głównie ze względu na fakt, że wszystko co do nas dochodzi z tamtej strony jest już odpowiednio przycięte pod kątem zainteresowań tych, którzy je w odniesieniu do Białorusi deklarują. Dotychczas powszechna wiedza była taka, ze białoruskie społeczeństwo jest do tego stopnia zsowietyzowane i otumanione przez biedę i brak informacji, że przez wiele następnych lat nie ma żadnych szans, by tam jakiekolwiek wpływy osiągnęły idee niepodległościowe. Walka głównie toczyła się o to, żeby dać szanse politycznej opozycji i tak zwanemu społeczeństwu obywatelskiemu, żeby w ewentualnej przyszłości Białoruś mogła stać się państwem bardziej europejskim niż post-sowieckim. Proszę zwrócić uwagę, dotychczas nikt nie kwestionował, że kolejne wyniki wyborów na Białorusi były uczciwe. Zgadzano się co do tego, że opozycja jest źle traktowana, że Łukaszenka jest dyktatorem, ale to, że z punktu widzenia większości białoruskiego społeczeństwa, tak jak jest, jest dobrze, było przyjmowane za smutną oczywistość.

Dziś się nagle wszystko zmieniło. Okazuje się, że wedle ocen Zachodu, w ostatnich wyborach Łukaszenka nie wygrał, natomiast wybory zostały dramatycznie sfałszowane. A z tego, możemy się domyślać, wynika, że w białoruskim społeczeństwie doszło do jednoznacznego zwrotu i Białorusini mają już dość tego satrapy i chcą do Europy. A zatem, Białoruś poczuła powiew cywilizacji i postanowiła machnąć ręką na tę swoją nędzę, ten sowiecki syf, na to wszystko co ich dotychczas tak ograniczało, i ruszyć na Zachód.

Mam jednak poważne podejrzenia, że to jest nieprawda. Że Łukaszenka trzyma wszystko silną ręką, a to co słyszymy w telewizji i czytamy w gazetach, to wyłącznie propaganda tworzona przez tych wszystkich, którzy uważają, że nie ma dla Białorusi lepszej przyszłości, niż Unia Europejska. Dlaczego tak myślę? Z bardzo prostego powodu. Ja przez minione lata nie otrzymałem jednej, choćby minimalnie wyczerpującej informacji na temat tego, jak wygląda życie na Białorusi. Czy oni mają sklepy tak jak my? Czy oni mają, podobnie jak my dziesiątki kanałów telewizyjnych? Czy oni maja puby z piwem i muzyką? Czy u nich można kupić Heinekena i paczkę Marlboro. Czy u nich, w odróżnieniu od Polski lat 80., można w sklepie kupić płytę z muzyką Led Zeppelin? I czy przeciętnego człowieka na to stać? I wreszcie, czy ludzie na Białorusi czekają ze strachem końca miesiąca, czy może, tak jak u nas, u nich też pojawiła się nowa instytucja o nazwie Biuro Windykacji. I czy oni już doszli do tego, że i u nich powstał tak zwany Krajowy Rejestr Dłużników. Tego nie wiem. Na ten temat nie mam jednej normalnej informacji. Jedyne co słyszę, to, że jakiś działacz mniejszości polskiej został spałowany przez milicję, albo że kolejne wybory zostały sfałszowane.

Do czego mi te informacje są potrzebne? Otóż do tego, bym wiedział, czy Białorusini trzymają się mocno, czy zaczynają pękać. I wreszcie, czy jeśli trzymają się mocno, to z głupoty, czy może z głupoty zaczynają pękać. A może to wszystko nieprawda, a oni są wciąż jeszcze zwykłymi, dbającymi o swoje ludźmi.

Jedno wiadomo z całą pewnością. Europa ma na Białoruś chrapkę. Wiadomo też, że ta chrapka połączyła doraźnie wszystkie, nawet najbardziej odległe od siebie środowiska, od Gazety Wyborczej, przez komunistów, aż po Gazetę Polską. No i że ta chrapka coś bardzo cuchnie. Czym? Mianowicie tym ciągłym gadaniem o wolności. W reakcji na mój poprzedni tekst pojawiło się kilka komentarzy sugerujących, że współczesny świat, w swoich najbardziej rzekomo cywilizowanych zakątkach, doprowadził do całkowitego zniewolenia człowieka. Że dziś człowiek stoi wobec dwóch tylko wyzwań: musi z jednej strony więcej pracować, a z drugiej znajdować więcej sposobów na skuteczne wynajdowanie przyjemności, które pozwolą mu nabrać sił do dalszej pracy. Że w dzisiejszym świecie System traktuje człowieka jak inwentarz, o który dba tak jak rolnik dba o swoje bydło i kury, tyle że zamiast siana i ziarna, jest sklep, telewizja i możliwość wyjazdu na wakacje do jakiegoś ciepłego kraju. I że w tym spisku – bo jest to oczywisty spisek – przeciwko człowiekowi wystąpiły połączone siły Państwa i Kościoła. I że jeśli Białoruś chce zachować wolność, musi nie dać się zwieść współczesnemu światu, który, czy to oferując dobrą płacę za dobrą pracę, czy przyszłą nagrodę za posłuszeństwo, zniewala i wykorzystuje człowieka dla swoich podłych interesów.

I wszystko to, moim zdaniem, jest głęboko i mądrze prawdziwe. Z jednym wyjątkiem. Otóż wciąż nie ustaliliśmy, czym jest ta wolność, którą tak kochamy. Wszelkie jej zewnętrzne manifestacje, a więc wolność do robienia tego, na co człowiek ma ochotę, albo wolność do opieki medycznej, czy wolność do nauki, czy bogacenia się, nie rozwiązują problemu. To wszystko mają ludzie mądrzejsi i lepsi od nas, a i tak wielu z nich albo właśnie strzela sobie w łeb, albo już to zrobiło. Jeśli walczymy o wolność, jakie marzenia mamy przed sobą? Co jeśli nie Europa? Poczucie szczęścia? Życie bez strachu? A czym jest szczęście, i co nas przeraża?

Moja córka, która, jak niektórzy wiedzą studiuje biotechnologię i jest w związku z tym szalenie mądra, przyszła do mnie z pewną bardzo intrygującą informacją. Otóż, jak się okazuje, naukowcy jakiś czas temu wykryli, że istnieje coś takiego jak witamina B17, a największe jej stężenie występuje w fasoli, orzeszkach, jagodach, nasionach, trawach, ziarnach, pestkach lub nasionach owoców. Chodzi teraz o to, że witamina ta podobno produkuje w organizmie człowieka niewielkie ilości cyjanku potasu, który skutecznie niszczy komórki rakowe. Kiedy wyniki badań zostały ogłoszone, zostały natychmiast zaatakowane przez coś co się nazywa American Medical Association i przeróżne kompanie farmaceutyczne, które wydały kupę pieniędzy na to, żeby dowieść, że owa witamina jest śmiertelnie niebezpieczna dla zdrowia, i wymusiły na rządach wprowadzenie surowych kontroli, w wyniku których dokonano rewolucji genetycznej na takim poziomie, że dziś efekt jest taki, że podczas gdy kiedyś ludzie przyjmowali od 250 do 1500 mg witaminy B17 dziennie, dziś przyjmują jej zaledwie 2 mg. Czemu owe kompanie tak zrobiły? Mówią nam, że dla pieniędzy. Że jeśli z dnia na dzień, umrze z powodu raka jedna połowa ludzkości, to z punktu widzenia światowych interesów, nie stanie się nic bardzo kłopotliwego. Pod warunkiem oczywiście, że wśród tych zmarłych nie znajdzie się ktoś z tych, kto akurat temu światu jest od czegoś potrzebny. A ów krąg akurat wcale nie jest tak wielki.

W artykule towarzyszącym informacji, jaką otrzymałem od mojej córki, czytam, jako motto, następującą wypowiedź dwukrotnego laureata Nagrody Nobla dr Linusa Paulinga: „Powinniśmy wszyscy mieć świadomość tego, że większość oficjalnych badań przeciw rakowi to gigantyczne oszustwo".

Skoro już zacząłem opowiadać o tym, co sobie ostatnio przeczytałem, opowiem jeszcze coś. Coś bardzo bezpośrednio związanego z Białorusią, a przynajmniej z terenami, które dziś należą do Białorusi. Mam na myśli książkę Floriana Czarnyszewicza „Nadberezyńcy”. Oto fragment, gdzie Czarnyszewicz opisuje tak zwaną Białą Procesję, która kiedyś miała miejsce w dzień po Bożym Ciele. Oto maleńki fragment:

„Potem wyszedł sztandar Trójcy Przenajświętszej, patronującej kościołowi z pajęczyną białych i amarantowych wstęg; sztandar niósł kleryk, wychowanek kanonika, a wstęgi trzymały najurodziwsze mieszczki bobrujskie.

Dalej wypłynęły szpalery dziatwy do pierwszej komunii: wprzódy dziewczynki w białych sukienkach ze złożonymi nabożnie rączynami, później chłopaki z książkami w ręku.

Za dziećmi grono szlachcianek dworskich wyniosło obraz Matki Boskiej Majowej spowity w żywe kwiecie i ziele, a potem nastąpiły hufce młodzieży starszej – bujnej, urodziwej, dobieranej. Zrazu przeszło 120 dziewcząt zaściankowych, caluśkich w bieli z welonikami na głowach, z kwiatem lilii w rękach, potem, po parze chorągwie, czterdziestu uczniów gimnazjalnych w mundurkach ze złoconymi guzikami, a na końcu sto smagłych chłopców w opaskach.

Serce rosło, pierś rozpierało dumą, patrząc na te hufce, że to kraj kresowy tyle zdrowia i urody w sobie ma, tyle obrońców wiary i zwolenników idei Królowej Jadwigi świętej hołduje”.

Co mi przyszło do głowy, żeby na koniec tej refleksji cytować drobny fragment wielkiej powieści wielkiego Polaka? Otóż chodzi o to, że, kiedy mówimy o wolności, musimy pamiętać, że wolność jest jedna. Mianowicie ta, którą otrzymaliśmy od Boga w Trójcy Jedynego. Poza tą wolnością nie ma innej. Jeśli nie ma tej wolności, jakiekolwiek gadanie o człowieku i jego prawach, nie ma najmniejszego sensu. Jeśli nie ma tej wolności, to co się stanie z Białorusią, ale też i z Polską nie ma najmniejszego znaczenia. Jeśli nie będzie tej wolności, powinien nam wszystkim całkowicie wystarczyć telewizor, sklep i ten nędzny basen przy jakimś tandetnym hotelu na Karaibach. I te wybory. Uczciwe, nieuczciwe – jeden czort! Tak jak od lat.

Oni to wiedzą. Wiedzą to świetnie. Stąd ich każdy gest, każde słowo, każda pojedyncza myśl. A dają temu codzienne dowody. A my? Czy my to wiemy? I co nam z tej wiedzy?

Powyższy tekst ukazał się wcześniej w wersji nieco skromniejszej w Warszawskiej Gazecie