O terrorze w świecie wewnętrzynym i zewnętrznym

       Tuż przed wrzuceniem tego tekstu oglądam TVP Info, a tam w tonie najbardziej entuzjastycznym informacja, że w gminie Czyżew, dotychczasowy burmistrz miasta, kandydatka Prawa i Sprawiedliwości zdobyła 92 procent głosów, tym samym osiągając najlepszy wynik w kraju. Pan w studio pyta znajdującego się na miejscu kolegę, skąd taki sukces, a odpowiedz jest szybka i prosta: to wszystko przez to, że pani burmistrz wiele zrobiła dla miasta i mieszkańców i oni za to ją w taki sposób wynagrodzili. I to jest oczywiście zarówno fantastyczna wiadomość, jak i piękna nauka o tym, jak to ciężka uczciwa praca zostaje doceniona, ja bym jednak o wiele bardziej był zadowolony, gdyby reporterzy TVP Info pojechali do Wałbrzycha, Lublina, Warszawy, Olsztyna, Kielc, Krakowa, Łodzi, Częstochowy, Legionowa, czy Gdańska i tam poszukali inspiracji gdy chodzi o to, za co bywamy nagradzani, a za co karani. Tu bowiem odpowiedzi mogłyby na nas zrobić wrażenie jeszcze większe.

       I pewnie jeszcze dłużej pozostawalibyśmy w stanie owego zagubienia poznawczego, gdyby nie to, że są ludzie, którzy odobnie jak my stawiaja sobie różne ciekawe pytania, a co więcej, mają kompetencje, by na nie szukać pogłębionych odpowiedzi. Być może, część Czytelników pamięta, jak parę lat temu na tym blogu opublikowałem tekst swojego kolegi, wybitnego psychoterapeuty z Katowic, Gerarda Warcoka zatytułowany „O dziwnej miłości ludzi do władzy, która ich niszczy, o terrorze w wewnętrznym i zewnętrznym świecie, oraz o pierwiastku twórczym i życiodajności”. Proszę zatem sobie wyobrazić, że owa praca jest wciąż w toku, dziś już licząc 70 stron i mamy nadzieję, że już niedługo będzie gotowa do wydania w formie osobnej książki, a tymczasem chciałbym tu przedstawić jeden z jej rozdziałów, zatytułowany „Opór przed zmiana na lepsze”. Bardzo proszę.

      

      W nieświadomym dążeniu do przywrócenia rajskiej niewinności niewiedzy dochodzi do zasupłania się na nowe i dobre. Sprzyja temu poczucie, że znane, nawet jeśli jest złe, to jest do przewidzenia, a więc paradoksalnie pod kontrolą. W sytuacji, gdy powstaje jakikolwiek spójny obraz świata przy braku poczucia bezpieczeństwa i zdrowej pewności siebie, dysonans poznawczy jest szczególnie trudny do psychicznego strawienia. Kruchy aparat psychiczny, dążąc do zachowania spójności, usuwa informacje, które burzą ład, nawet ten zbudowany z fałszywych przesłanek. Ludzie nie wierzą, że może być dobrze, a tego, co nieznane, boją się, gdyż nie czują się wystarczająco pewnie. Mniej lub bardziej świadomie dążą do zachowania swojskiego świata z lęku przed destabilizacją, jaka może nastąpić wraz z z nowym.

            Niektórzy wymyślają sztuczne zagrożenia. Uzasadnione obawy i normalne niepewności potęgują w umyśle do męczących przesadnych skrajności. Konstruują swoje życie w oparciu o poszukiwanie problemów i ciągłe niezadowolenie. Świadomość irracjonalności takiej postawy i własnej wobec niej bezsilności nasila karzące poczucie winy.

            Przyjęcie czegoś dobrego dla siebie w takich warunkach  staje się kłopotliwe, a nawet wzbudza poczucie „bycia pasożytem”. Trudno takim osobom się wyrwać z błędnego, niszczycielskiego kręgu.

            Nieświadomy mechanizm projekcji własnych nieakceptowanych, ciemnych stron, powoduje, że pojedyńcze osoby i całe grupy oraz idee są obsadzone nieadekwatnymi merytorycznie ocenami. Przykładem może być określenie polityka, że „...jest  jak Hitler”, a na pytanie: ile osób zabił? - po chwili zaskoczenia można usłyszeć: „jest gorszy, bo zabija wzrokiem” (i niekończące się najgorsze złorzeczenia). Każdy może być autorem i adresatem projekcji.

            Jak trudno być kontenerem dla odrzucanych przez ludzi ich własnych niechcianych części osobowości doświadczają na co dzień w swych gabinetach psychoterapeuci. Niezwykłą odporność na agresywne ataki mają politycy, niektórzy prawdopodobnie dzięki poczuciu słuszności swej misji.

            Rzutowanie na świat zewnętrzny swych najmroczniejszych bądź niewygodnych i nieakceptowanych stron, pozwala człowiekowi zachować dobre mniemanie o sobie i emocjonalną równowagę. Im silniejszy nieświadomy lęk przed powrotem wyprojektowanego na obiekty zewnętrzne zła, tym bardziej dramatyczne są obrony wyprojektowanych treści.

        Doprowadza to (także ludzi postrzeganych w swym otoczeniu  jako dobrych), do masywnych ataków wściekłości i totalnej dewaluacji swych oponentów. To, że nawet zwykła odrębość w politycznych sympatiach, błyskawicznie odwraca  przyjaciół od siebie oraz skłóca boleśnie  rodziny, wskazuje jak groźny  jest nieświadomy lęk przed własnym psychicznym cieniem i przed grożącą destabilizacją psychiczną w przypadku wycofania projekcji z obiektów zewnętrznych. Czasem wyprojektowane treści bezwiednie powracają do ich autorów w postaci przejęzyczeń, np. „dość dyktatury kobiet!” - skandują równo i bez namysłu uczestnicy wieców w „obronie uciemiężonych kobiet”. Rzutowanie własnych sympatycznych właściwości na wybrane „obiekty” powoduje ich idealizację i wybaczającą pobłażliwość wobec wszelakich przewinień. Nieświadome lokowanie w tychże „obiektach” zewnętrznych własnych dobrych cech może pozbawiać człowieka poczucia, że sam dysponuje dobrą życiową energią i że może mieć jasne, pogodne życie. W takich warunkach trudno jest wejść na drogę prawdziwego wzrostu psychicznego.

            Irracjonalne zacietrzewienie się na przyjmowanie do wiadomości „niewłaściwych” faktów bądź na ich emocjonalne zaakceptowanie, uruchamia popęd agresji oraz poczucie własnej siły i pychy. Raźniej jest pałać złością i tzw. świętym oburzeniem niż zwyczajnie po ludzku się wstydzić. Wstydliwe zakłopotanie błędnymi wyborami życiowymi oraz poczucie utraconego potencjalnego dobra potrafi usztywnić człowieka w nieadekwatnym interpretowniu świata według własnego „nieświadomego psychicznego kodu”. Zmiana, nawet na lepsze, niekiedy jest utożsamiana się z poczuciem własnej porażki i unicestwieniem dotychczasowego życia.

            Taktyka „spalonej ziemi” działa w zewnętrznym i wewnętrznym świecie człowieka. Sporo jest przypadków ludzi, którzy zakochują się w osobach  czy ideach, które wiodą do zguby. Przykładem może być młoda kobieta zaangażowana w wymarzone od dzieciństwa studia, która obdarzyła swą miłością mężczyznę uzależnionego od alkoholu i narkotyków, mającego z przeróżnych powodów liczne problemy ze sobą i w życiu. Nie przeszła obojętnie wobec „uchodźcy” z normalnego życia. Szlachetnie i szczerze dążyła do jego uratowania. Problemem jest to, że jednocześnie zaczęła rujnować swoje dotychczasowe życie. Studia utraciły wartość, przestała dbać o siebie, o swoje ciało i o zwykłe ludzkie potrzeby i ambicje. Mimo powtarzających się coraz dotkliwszych nadużyć i upokorzeń od obiektu swej miłości – sama nie jest w stanie odeń się oderwać, szczególnie gdy jest ciągle omamiana. Nieatrakcyjne i bezsensowne wydają się zgliszcza, na które miałaby powrócić. Musi być dalej walczącą o coś, mimo wiedzy, że to ją niszczy. Terroryzuje samą siebie i swe najbliższe otoczenie. Im więcej się w coś inwestuje, tym trudniej pogodzić się z utratą nietrafionej inwestycji. Czasem taki mechanizm funkcjonowania powtarza się przez całe życie, jak echo nie wyleczonych urazów z przeszłości.

            Podobnie dzieje sie w przestrzeni publicznej. Brak zdrowych granic i nieumiarkowanie, np. w przyjmowaniu „uchodźców” może doprowadzić do zguby pojedyńcze osoby i całe państwa.

            „Opór przed zmianą” – „nie dam za wygraną”  utrzymuje człowieka w mniemaniu, iż jest bytem rozstrzygającym. Ratuje od lęku przed nowym, nieznanym życiem bądź pustką. Ludzie  trzymają się tego co mają  wewnątrz i na zewnątrz siebie. Czymś zwykłym jest widok dziecka, które zawstydzone i ukarane przez matkę lgnie do jej nóg.

            Czasem wystarczy raz się oparzyć, by się chronić lecz niekiedy ludzie przywierają do ognia destrukcyjnej miłości, skwierczą i roztapiają się, aż do zatracenia własnego Ja.

            Dochodzi do zamknięcia się w błędnym kole: poczucie niespełnienia i nieżycia w emocjonalnej i etycznej prawdzie potęguje lęk przed śmiercią i „zawieszenie się” w rozwoju.

Tkwi się w ułudzie zatrzymania czasu. Gdy otoczenie jawi się jako nieprzyjazne i zagrażające rodzi się silne napięcie wewnętrzne, lęk i wrogość. „Mężnieje” postawa schizo-paranoidalna i podążanie dalej na swej życiowej drodze staje się tak trudne, jak przejście w mgle przez pole minowe pod ciągłym ostrzałem. Przy wewnętrznym chaosie trudno jest podążać za swoimi naturalnymi potrzebami. „Hakiem” na którym człowiek się zawiesza jest ujednoznacznianie się własnych życiodajnych pragnień z pokusami i zakazanym owocem. Ich zaspokojenie mogłoby strącić z dotychczasowego raju i doprowadzić do totalnego upadku.

Nawet jeśli coś zaczyna robić dla siebie to z reguły tego nie kończy. Na przeciwnym biegunie są ci, którzy zajadają się zakazanymi „owocami” nie bacząc na to czym są one naszpikowane.

            Innym powodem zatrzymania się w psychicznym rozwoju jest pułapka tkwiąca w światopoglądzie, że „wszystko jest możliwe”. Zdarza się, że młodzi ludzie nie podejmują pracy i innych życiowych aktywności, by nie utracić cudownego przekonania, iż  „mogą stać się tym, kim zechcą”. Świadomość, że sami się oszukują bynajmniej ich nie wzmacnia.  Ma miejsce oscylowanie między skrajnościami: poczuciem swej wielkości bądź małości i całkowitym „opasaniem”  a „rozpasaniem” w ekspresji emocji i dążeniu do tzw. „bycia sobą”.

            Gdy nie ma mocnych fundamentów i kośćca psychika próbuje ratować się poprzez nasilenie  usztywnienia, które prowadzi do braku adekwatnych reakcji na ostrzegawcze sygnały. Narastają szkody i sprzeniewierzanie się samemu sobie. Przychodzi coraz większa niepewność siebie, często przewrotnie zamieniana na pyszałkowatość. Wstyd zmienia się z emocji naprawczej w zadręczanie się i silną złość skierowaną na siebie, bądź wyprojektowaną na świat zewnętrzny. Własne działania torpedowane są przez negatywne myśli i uczucia na swój temat. Traci się twórczą ciekawość i ochotę na zwykłe ludzkie aktywności.

            Niektórzy oswajają się z rolą nieudacznika, ofiary bądź chorego. Wcale nie tak rzadko staje się to stylem życia i źródłem utrzymania. Zdolność wytrzymywania  złego traktowania siebie – dowartościowuje, a brak męczeństwa powoduje, że człowiek czuje się „nic nie warty”.

            Powrót do zdrowia staje się kryzysem. Destrukcyjna władza, która upada, podrywa się do desperackiego ataku. Pacjent wystepuje przeciwko psychoterapii. Podobnie dzieje sie od wieków w życiu społecznym. Na powitanie rodzacej się „jasności” zjawia się „komitet sił ciemności”. Wtedy dochodzi czasem do aktów  terroru, powtarza się tragiczna biblijna „rzeź niewiniątek”.

            Szkodzący obiekt może nabrać wartości pozytywnej ponieważ przetrwał agresywne zachowania i fantazje. W relacji z destrukcyjną władzą rodzi się „miłująca destrukcja”. Zdarza się, że niektórzy od dzieciństwa budują swą siłę i niekiedy samych siebie w dawaniu odporu rodzicowi – dyktatorowi. Wzorcem relacji z innymi osobami staje się bycie w wiecznym konfliktcie. Odważna walka z siłami destrukcji dostarcza poczucia dumy i zostaje sposobem na życie. Nieumiejętność i niechęć „zwykłego” istnienia może prowadzić do poszukiwania kolejnych wrogów, coraz częściej urojonych. Dla kobiet i mężczyzn pasją staje się wtenczas kontrolowanie innych.  Obrońcy pokrzywdzonych przepoczwarzają się w terrorystów. Niektórzy gnębienie ograniczają do obszaru własnej głowy. Żyją w irracjonalnym lęku, iż mogliby kogoś skrzywdzić, często dotyczy to osób, które najbardziej kochają.

            Chwilową ulgę od wrogich myśli znajdują w innym rodzaju umęczenia, np. w  zapracowywaniu się, na siłowni oraz w odurzaniu się.

            Zjawiające się wątpliwości na temat miłości do władzy, która jest destrukcyjna, rozpraszają tzw. autorytety. Najczęściej są to fałszywe autorytety bądź ludzie zasłużenie kiedyś podziwiani i lubiani, którzy z różnych powodów przeszli na „ciemną stronę mocy”. Jak pisał C. G. Jung, zło często kroczy pod wzniosłymi sztandarami. Media kreują gwiazdorów, celebrytów i różnych opiniotwórczych wyroczni, namaszczając ich na współczesne wzorce.

        Trwa żonglerka celebrytami – opiniodawcami. W zależności od doraźnych potrzeb, jedni nagle zapadają się jak pod ziemię, inni wyłaniają się z mroku.

            Innym podstępnym autorytetem, do którego odwołują się wewnętrzni i zewnętrzni tyrani, jest rozsądek. Prawda jest jednak taka, że czasem osiąga się znacznie więcej, postępując pozornie wbrew rozsądkowi. Gdybyśmy wszyscy mieli się kierować wyłącznie rozsądkiem, nawet i ten tekst, by nie powstał.

Skoro już zwracamy się tu do osób odważnych, zachęcam do kupowania moich książek. Będą jak znalazł, a wszelkie informacje są dostępne pod adresem k.osiejuk@gmail.com.