A więc wojna światów?

Kiedy tak się ostatnio zastanawiam nad ścieżkami, którymi chodzimy my i nasi bliscy, no i oczywiście nad nimi przed wszystkim, chodzą mi po głowie myśli tak przeróżne i tak niejasne, że nie ma sposobu, by je choćby w minimalnym stopniu tu przekazać. Mam wrażenie, że w jakiś niezwykły sposób jednak, one wszystkie tak czy inaczej kierują się w stronę tego niezwykłego filmu Ewy Stankiewicz Solidarni 2010, który u znacznej części opinii publicznej wzbudził tak niezwykły gniew, a w moim odczuciu stanowi dokument o wartości, której obiektywnie nie da się już nigdy zakwestionować. Film Ewy Stankiewicz pokazuje bowiem najlepiej jak to tylko było możliwe pokazać, pewną część naszego społeczeństwa, która dotychczas była albo wstydliwie chowana przed publicznym okiem, lub w sposób bezczelnie kłamliwy określana jako najbardziej czarny i szczęśliwie egzotyczny element naszej polskiej rzeczywistości. Stankiewicz pokazała tych ludzi, pozwoliła im bez przeszkód i bez kompleksów mówić, a tym samym ukazała tę część Polski, o której wielu nie wiedziało, że w ogóle istnieje, albo wiedziała, że ona stanowi pewną rzeczywistość, ale bała się nawet o niej pomyśleć. Pokazała Polskę z pewnością wykształconą, bardzo świadomą, często młodą, niekiedy wielkich miast, która chodzi z dumnie podniesioną głową, i jedyne o co prosi, to o prawdę i sprawiedliwość.

W swoim życiu spotykam wielu ludzi, którzy z całą pewnością nie stanowią pokolenia, które Stankiewicz nazwała pokoleniem Solidarnych 2010. Są to ludzie, którzy jeśli w ogóle mieli okazję obejrzeć ten film, oglądali go wyłącznie z wściekłością i z nieznośnym uczuciem, że ktoś ich próbuje oszukać. Są to jednocześnie ludzie, którzy parokrotnie zwracali się do mnie z pytaniem, jak to się dzieje, że projekt symbolicznie zwany Prawo i Sprawiedliwość ma tak duże społeczne poparcie, a oni w swoim życiu nie spotkali choćby jednego przedstawiciela tego dziwnego gatunku. Każda osoba, którą oni spotykają, czy to w domu czy na ulicy, na dźwięk nazwiska Kaczyński wpada w to szczególne nerwowe napięcie, które oni sami tak dobrze znają i słusznie uważają za naturalne, i wiedzą już niemal wszystko. Niemal. Z wyjątkiem tej jednej rzeczy – jakie tereny zamieszkuje ta reszta?

I dziś, kiedy wreszcie widzą ich – tych mitycznych pisowców, moherów, talibów… możliwości jest wiele – zamiast się im przyjrzeć, posłuchać, co mają do powiedzenia, wpadają w tak intensywną furię, że już ani nic nie słyszą, ani nie widzą, ani już nawet nie czują nic poza ta furią. Dlaczego? Niektórzy mówią, że to przez to, że z ust tych dziwnych ludzi płynie wyłącznie wężowy syk, pełen nienawiści i nieprzytomnego pragnienia zemsty, ale to akurat jest oczywista nieprawda. Tam nie ma ani nienawiści, ani nawet jakiegoś szczególnego gniewu. Gdybym ja tam był, jestem pewien, że stać by mnie było na świadectwo, których żaden papier by nie zniósł. Ale oni? Jeśli się zastanowić, to najbardziej mocne słowa jakie tam padły, to słowa tej dziewczynki, która powiedziała, ze ją rodzice przywieźli na Krakowskie przedmieście, bo ją kochają. Reszta, to już czysta, bardziej lub mniej zgrabna, retoryka.

A mimo to ten film wywołał taki gniew. Dlaczego? Co ich aż tak oburza? Kiedy dumam nad ludźmi, których spotykam i nad drogami, które wybrali, myślę o wielu, wielu różnych rzeczach, a wszystkie one pozostawiają mnie całkowicie samotnego i bezradnego w tym jednym, wiecznym dylemacie – dlaczego? Dlaczego aż taka nienawiść? Co sprawia, że wszystko niemal układa się tak jak układało się przez całe lata, i nagle przychodzi ten moment, że wszystko wybucha. W niedawnym wpisie sugerowałem, że powszechną przyczyną tych emocji nie są tak zwane ‘issues’, a więc coś co można jakoś przedyskutować i stworzyć choćby listę rozbieżności. Nie chodzi więc ani o politykę, ani o metody prowadzenia tej polityki, ani o jakieś bezpośrednie zagrożenia, jakie jedni i drudzy mogą w związku z tą polityką odczuwać. Emocje jakie odczuwamy i my i oni, tworzą się wyłącznie na poziomie zwykłego ludzkiego przekonania, że mamy do czynienia ze zjawiskiem obcym i dla nas bardzo niemiłym. A więc stracie dwóch różnych cywilizacji. A więc obcość kultur. I my i oni mamy do czynienia ze światem obcym, który może oczywiście nas przerażać, ale najczęściej jest nam wyłącznie obrzydliwy. Jestem głęboko przekonany, że gdyby udało nam się te światy jakoś opisać i może je nazwać, udałoby się też zracjonalizować choćby w minimalnym stopniu to napięcie, z jakim musimy się przez minione lata tak męczyć. Niestety nie wiem, jak to zrobić. Ja ich świata nie rozumiem i a to wynika trochę też z tego, że go nie znam. Uważam, że podobnie jest w drugą stronę… Natomiast ja potrafię, owszem, zidentyfikować świat, który tworzy moje życie i jego sens.

Kiedy tak ostatnio zastanawiałem się nad różnymi mniej lub bardziej mądrymi rzeczami, przypomniał mi się pewien wiersz, który zawsze – nie mam pojęcia dlaczego – bardzo sobie ceniłem. I jeśli ktoś sądzi, że myślę o tych szpiclach i tchórzach Herberta, to owszem, ale nie dziś. Dziś chodzi mi po głowie Norwid i coś co on zatytułował ‘Moja piosnka’. Zaczyna się tak:

Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba

Podnoszą z ziemi przez uszanowanie

Dla darów Nieba....

Tęskno mi, Panie...

*

Do kraju tego, gdzie winą jest dużą

Popsować gniazdo na gruszy bocianie,

Bo wszystkim służą...

Tęskno mi, Panie...

*

Do kraju tego, gdzie pierwsze ukłony

Są, jak odwieczne Chrystusa wyznanie,

"Bądź pochwalony!"

Tęskno mi, Panie...

Nie chcę popadać w nastrój przesadnej wściekłości i czegoś, co niektórzy nazwą typową toruńską nienawiścią, ale mam niezwykle silne przekonanie, że słowa, które tak pięknie zapisał Kamil Cyprian Norwid, stanowią jedną jak najbardziej realną i autentyczną stronę naszego dzisiejszego konfliktu. To są właśnie słowa, które dla wielu uczestników dzisiejszej tak wyniszczającej dla nas wszystkich debaty, są autentycznym kompasem, by nie powiedzieć – życiem. Ale są to też słowa, które dla drugiej strony tego smutnego sporu są i pozostają wyłącznie literaturą, może i literaturą wielką i tak dalej, ale w najlepszym wypadku czymś co pamiętamy ze szkoły, lub od czasu do czasu możemy zacytować, żeby się lepiej poczuć. Nie chcę bardzo budować sobie kolejnej wieży swojego głupiego radykalizmu, ale jestem głęboko przekonany, że problem, jaki dla niektórych oczywiście nie jest problemem, lecz sensem zycia i codzienną porcją adrenaliny, ale który moim zdaniem rozrywa nasze życie na strzępy, polega na tym też, że gdyby dziś ktoś na tyle popularny, by jego słowa liczyły się w publicznej przestrzeni, nagle jakimś cudem wymyślił i wypowiedział zdanie: „Do kraju tego, gdzie pierwsze ukłony są, jak odwieczne Chrystusa wyznanie, "Bądź pochwalony!" tęskno mi, Panie...”, ten gest zostałby przez znaczną część opinii publicznej potraktowany, jako dowód bezprzykładnej agresji i zdziczenia obyczajów. Jestem pewien, że już w ten sam dzień całe Szkło Kontaktowe zostałoby poświecone wykpiwaniu tych słów i ich autora. A już na drugi dzień znaczna część opinii publicznej wiedziałaby doskonale co myśleć, jak myśleć i kiedy myśleć.

A my? Co my? No my, naturalnie, byśmy nadal dyskutowali nad tym kto jest większym socjalistą, liberałem, czy konserwatystą i co dla naszej Polski jest najważniejsze, i kto to najważniejsze będzie w stanie nam zapewnić. My byśmy elegancko dyskutowali, a na zewnątrz odbywałoby się regularne mordobicie. A wśród tych odgłosów wypluwanej wściekłości, nawet jeśli od czasu do czasu pojawiałyby się słowa o „kruszynie chleba’ , o „bocianach co wszystkim służą”, czy o „odwiecznym Chrystusa wezwaniu”, to i tak by zostały natychmiast przykryte paroma nazwiskami, które i tak by natychmiast zostały zastąpione przez inne. I przez inne. I przez inne…