Their Generation

Właściwie mogłem to przewidzieć. Wspomnienie nazwiska Zbigniewa Hołdysa musiało się skończyć powrotem refleksji związanych z początkiem stanu wojennego, i to – co może najważniejsze – na tym wręcz już nieznośnym poziomie mitu o patriotycznej i bohaterskiej roli, jaką rzekomo pełnili polscy artyści rockowi w czasach gdy, jak to oni sami mówią, naprawdę nie było łatwo. W komentarzach pod wpisem, w którym postanowiłem sobie poskakać po osobie i dorobku Zbigniewa Hołdysa, pojawiło się parę komentarzy sugerujących, że dziś ten człowiek wprawdzie mocno sparszywiał, ale tego, czego on dokonał we wczesnych latach 80-tych odebrać mu trudno. Moja nowa koleżanka i dobrodziejka, Marylka, wręcz wyraziła nadzieję, że ci wszyscy, którzy wraz z Perfectem w stanie wojennym śpiewali „Chcemy bić ZOMO”, po koncercie szli na to ZOMO z kamieniami, i że choćby w ten sposób Hołdys się jakoś przysłużył naszej, że tak to umownie nazwiemy, wolności.

W tej kwestii mam zdanie całkowicie odmienne, i to odmienne na wszystkich możliwych poziomach. A więc zarówno jeśli idzie o cały społeczno-polityczny kontekst zjawiska nazywanego „młodym polskim rockiem”, jego bohaterów i praktycznych skutków, jakie to zjawisko miało nieść. Muszę od razu przyznać, że być może jedna z głównych przyczyn, dla których mam do Hołdysa i jego kolegów-artystów stosunek wrogi jest wyłącznie natury estetycznej, co akurat może moją tu argumentację w równym stopniu wzmacniać, jak i niestety osłabiać. Otóż ja pamiętam świetnie tę tzw. „eksplozję wolności”, bardzo dobrze pamiętam tamte zespoły i tamte piosenki, tamtą atmosferę i tamten przekaz. I pamiętam też bardzo dobrze, że mnie się ta muzyka bardzo, ale to bardzo nie podobała. Maanam, Perfect, Oddział Zamknięty, Lady Pank, te wszystkie Kobranocki, Róże Europy, Lombardy, Piersi, ta jakaś Aya RL… można wymieniać, to wszystko było dla mnie tak wyjątkowym ‘kitem’, że brak mi słów, żeby to opisać. To było czyste amatorstwo, w dodatku całkowicie nieoryginalne. Nawet jedyna względna jakość w tym całym zestawie, a więc Republika, najbezczelniej w świecie zrzynała od The Stranglers. A kiedy na dodatek dwóch największych „proroków” polskiego rocka, a więc Hołdys i Kora dzień po dniu głosili, że oni akurat tworzą sztukę porównywalną z osiągnięciami światowej muzyki popularnej, miałem już tylko poczucie, że tonę w jakimś absurdzie. A zatem, to jest pierwszy powód, dla którego dziś nie jestem w stanie patrzeć na takiego Hołdysa, jak na kogoś, kto artystycznie - a tym bardziej zwyczajnie po ludzku – przynajmniej kiedyś był czegokolwiek wart.

To jednak jest tylko drobna część problemu, w dodatku przez swój subiektywizm mało ważna. To co mnie jednak najbardziej akurat tu irytuje, to właśnie ten mit, jakoby stan wojenny w Polsce stworzył ten „wentyl”, ale on mu nieopatrznie wyskoczył spod kontroli i dał nam coś autentycznego. Że, owszem, zarówno Hołdys, jak i Borysewicz, i Kora, i Kukiz zostali do tej roboty na samym początku wynajęci, ale przez swoją odwagę, spryt i bezkompromisowość, stworzyli tę przestrzeń wolności, z którą generałowie najzwyczajniej w świecie poradzić sobie już nie potrafili. Ludzie reżimu potrafili dać zajęcie Wałęsie, potrafili wziąć za mordę połowę działaczy Solidarności, potrafili zadbać o to, by Kuroń, Michnik i ich koledzy z Tygodnika Mazowsze wiedzieli, gdzie się wolność zaczyna a gdzie kończy. Więcej – oni byli w stanie bezkarnie zatłuc na śmierć jednego maturzystę i jednego księdza, a tu ni stąd ni z owąd Hołdys z Korą nimi tak zakręcili, że ci zupełnie stracili głowę. I to zakręcili nimi tak sprytnie, że nawet przejęli dla siebie jedno wielkie państwowe radio razem z umundurowanymi dziennikarzami, i jeden wielki muzyczny festiwal, na którym mogli bezkarnie podburzać młodzież do antyreżimowych zachowań. Ot tak! Co za absurd!

Powie mi Marylka, a pewnie nie tylko ona, że to wszystko nieważne. Bo nawet jeśli przyjąć, że Kukiz, Kora, czy Borysewicz w gruncie rzeczy z reżimem tępo acz posłusznie współpracowali, to ta młodzież, która wypełniała sale koncertowe, kupowała płyty, wzniecała ten piękny kurz w Jarocinie i darła się na całą Polskę, że chce bić ZOMO, stanowiła zjawisko, którego już się kontrolować nie dało. Że, owszem, plan był taki, by jak to dziś zabawnie określa Wikipedia „po wznowieniu działalności 5 kwietnia 1982, pod dyrekcją Andrzeja Turskiego zaprezentować słuchaczom nowe, odmłodzone oblicze, i przy pomocy programu dotychczas adresowanego głównie do wielkomiejskiej inteligencji, nie odwracając się od niej, postawić wyraźnie na ożywienie kontaktu z młodym słuchaczem, który na początku lat 80. kontestował sytuację polityczną i uciekał w świat muzyki”, tyle że jakimś cudem, całą tę kalkulację szlag trafił, bo „wielkomiejska młoda inteligencja” perfidnie wykorzystała to „odmłodzone oblicze” Moniki Olejnik, Andrzeja Turskiego, Marka Niedźwieckiego i tej całej ubeckiej bandy jaka tworzyła schyłkową komunę.

Otóż ja w to nie wierzę. Nie wierzę w to, po pierwsze dlatego, że tam byłem i widziałem, że tamto zaangażowanie młodzieży w ruch antykomunistyczny, jeśli miało miejsce, to akurat z dala od zarówno Jarocina, Trójki, jak i piosenek Lady Pank. Jeśli chłopcy i dziewczęta z KPN-u byli dręczeni przez okrutnych esbeków, to ani nie dlatego, że na koncertach Perfectu śpiewali z Hołdysem jakieś wesołe kawałki, ani tez nie dlatego, że ich do tych akcji chytrze zachęcił Piotr Kaczkowski, Monika Olejnik, Wojciech Mann, Beata Michniewicz, czy Marek Niedźwiecki, ale z kompletnie innych motywacji. Ale oprócz tego, że w to nie wierzę, to ja jeszcze coś zwyczajnie wiem. A wiem mianowicie to, że nie ma takiej możliwości, żeby z głupiego zaangażowania w kłamstwo powstała prawda. Tak się zwyczajnie nie dzieje. Na tej samej dokładnie zasadzie, jak dziś jak najdalej od prawdy są te wszystkie dzieci i ich zaczadzeni rodzice, którzy zbierając do owsiakowych puszek pieniądze na sprzęt medyczny dla chorych dzieci, są przekonani, że w ten sposób demonstrują swoją bezkompromisowość i społeczną wrażliwość. Dokładanie tak. To zawsze była i jest tylko zabawa zorganizowana przez złych ludzi dla ludzi głupich i leniwych. I tyle.

Bardzo doraźny jest ten tekst. A nie powinien. W końcu nie mamy czasu na aż tak demonstracyjną codzienność. Myślę zatem, że wypadałoby zakończyć te refleksje czymś bardziej uniwersalnym, bardziej dotyczącym ludzi, a nie czasów. Bo, jak już to wielokrotnie tu podkreślałem, w ostatecznym rozrachunku mamy do czynienia tylko z ludźmi. A ludzi widzimy od lat, i to ludzi tych samych, i jak zawsze w świetnym nastroju. I nie jest to, wbrew temu co się niektórym wydaje, Wojciech Jaruzelski, Leszek Miller, Kazimierz Kutz, Czesław Kiszczak, czy nawet Leszek Miller. To wszystko to gówno, którym nawet nie zainteresuje się przeciętną brukselska mucha. Patrzmy na ludzi, których oni wysłali do roboty na początku lat osiemdziesiątych. A więc na Monikę Olejnik, Grzegorza Miecugowa, Korę Jackowską, Zbigniewa Hołdysa, Krzysztofa Maternę. Na nich i na ich uczniów z kolejnej dekady. Tych wszystkich Marciniaków i Knapików, te wszystkie wypindrzone dziennikarki gotowe zrobić zawsze i wszystko za te parędziesiąt kawałków miesięcznie. Patrzmy na ten ruch pokoleń i pamiętajmy, że na jego początku nie było śladu prawdy. Tak jak nie ma śladu prawdy dziś, na początku tego co przed nami. Tak to niestety wygląda, Marylko. Tak to wygląda. Mam tylko nadzieję, że się mylę.