To idzie młodość!

Rzeczpospolitą czytam tylko w weekendy z dwóch powodów. Pierwszy jest taki, że pani Toyahowa, kiedy w sobotę rano idzie kupić coś do jedzenia, przynosi to do domu, a drugi, już bardziej osobisty, to ten, że w sobotę w Rzeczpospolitej Mazurek z kimś rozmawia, a ja mam niemal stuprocentową pewność, że będzie to wywiad ciekawy. Czytam więc tego Mazurka, a resztę ewentualnie przeglądam, najczęściej w sytuacjach, jak to się mówi, ‘niewymownych’. I tak wygląda mój kontakt z Pawłem Lisickim i jego zdychającym projektem.

Ostatnio wpadł mi w oko artykuł jakiegoś Horubały o wielbicielach Rymkiewicza, jego myśli i słów, a więc też i o mnie. Pisząc o Horubale „jakiś”, trochę się wyzłośliwiam, ale tylko trochę. Bo wprawdzie nazwisko to nie jest mi obce, ale za to tak samo dokładnie znane, jak powiedzmy Magda Piekorz, z tą nawet różnicą, że o Piekorz wiem, że jej jest Magda, a z Horubały pamiętam tylko to nazwisko. Natomiast jeśli zwróciłem uwagę na ten tekst, to wyłącznie ze względu na tytuł – „Zachód rozumu w Milanówku”. Najpierw więc zobaczyłem ten tytuł, a więc w tym ów rymkowiczowski Milanówek, domyśliłem się, że mowa będzie o tym, że Rymkiewicz jest symbolem upadku rozumu, i się zamyśliłem. Jak ta pinkloydowska krowa na moim obrazku.

Myślałem więc i myślałem i cały czas po głowie mi się kołatał ten Milanówek. Bo jak się zastanowić, to jest w sumie bardzo ciekawe, jak to się dzieje, że nawet intelektualiści z trzeciego, a niekiedy nawet i pierwszego szeregu, znajdują takie upodobanie do podpierania się w swojej argumentacji czyimś nazwiskiem, imieniem, wyglądem, czy nawet miejscem zamieszkania, w każdym razie nic nie znaczącym szczegółem. Proszę sobie na przykład przypomnieć, jak przez całe swoje późne życie ś.p. Przemysław Gosiewski był zupełnie bez sensu tytułowany jako Edgar. Albo jak to Jarosław Kaczyński do dziś ma wypominane, że jest z Żoliborza. Czy wreszcie wszystkie te przypadki, kiedy to Dornowi wciąż przypominano, że ma psa Sabę. I wcale nie chodziło o to, że ten pies był głupi i brzydki, albo że imię Edgar jest jakoś kompromitujące. Nic z tych rzeczy. Ten argument zawsze występował ot tak sobie. Bez przyczyny. Natomiast zawsze niósł ze sobą jakiś taki dziwaczny chichot. No i bardzo często był używany przez ludzi podobno inteligentnych.

Pojawił się ten Milanówek, a ja siedziałem i myślałem, co za cholera? Ja mógłbym napisać tekst o Komorowskim i zatytułować go na przykład „Polska zachodzi nad Ruską Budą”. No ale nasz prezydent jest osobistością na tyle skomplikowaną w swojej prostocie, że ta Ruska Buda aż huczy symbolem. Natomiast Milanówek? Tu z całą pewnością musiało pójść o coś bardzo, ale to bardzo głupiego. Siedziałem więc i myślałem i spojrzałem na początek tekstu. A tam stoi tak:

„Nie jest problemem pytanie, czy Rymkiewicz jest wielkim pisarzem, bo wszystko nam mówi, że jest. Ma zniewalającą mocną frazę, wręcz magnetyczną, hipnotyzującą. Nikt ze współczesnych nie pisze tak jak on, nikt z eseistów nie ma tak dobrze ustawionego głosu, nikt nie jest tak zakorzeniony w tradycji, jednocześnie nawiązując dialog ze współczesnością.

Czytając Rymkiewicza, człowiek ma poczucie uczestnictwa w jakimś niesamowitym święcie, pisarz magią słów przenosi nas w zamierzchłe epoki, unaocznia nam przez detal, anegdotę, supozycję, wątpliwość, blask dawnych czasów, odkurza dla nas zapomniane księgi, wertuje nieczytelne notatki. I jest hipnotyzerem”.

Myślę więc sobie że ho-ho! Ten Horubała to prawdziwe cudo. Z jednej strony ten Milanówek, nad którym zachodzi rozum, a z drugiej „wielki pisarz”, „zniewalająca, mocna, magnetyczna i hipnotyzująca fraza”, jakieś „niesamowite święto”, „magia słów”. Co ten Horubała kombinuje? Siedziałem tak i myślałem nad tymi dwoma akapitami i wymyśliłem, że od tego szaleństwa droga może być tylko jedna. Horubała na pewno nam powie, że to wszystko jest gówno warte, jeśli za tym nie stoi jakiś konkret w postaci choćby skype’a, lub linku do twittera. Że jeśli mamy takiego utalentowanego durnia z Milanówka jak Rymkiewicz, to jego natychmiast należy zastrzelić, albo – bardziej nowocześnie – zatruć polonem. Bo normalny człowiek, który chce żyć w normalnym kraju, gdzie może spokojnie liczyć na normalne towarzystwo normalnych ludzi, tego dysonansu nie jest w stanie znieść. Bo nie da się normalnie funkcjonować, jak tu ktoś do ucha wyśpiewuje zamierzchle epoki, blask dawnych czasów, zapomniane księgi, nieczytelne notatki i jeszcze robi to tak, że taki Horubała zaczyna zwyczajnie świrować. A więc pomyślałem sobie, że to tak musi dalej pójść.

Przepuściłem więc cały środek i zajrzałem do ostatniego akapitu. No i jest. Horubała pisze tak:

„Upajanie się pieśnią wiedzie nas wszystkich na manowce. Republika wymaga racjonalności”.

W pierwszej chwili po przeczytaniu tych dwóch fragmentów plus tytułu tekstu Horubały, miałem ochotę coś napisać, ale zaraz potem zobaczyłem, że zajął się nim skutecznie mój kolega Coryllus i sobie z ulgą darowałem. No ale, jak wszyscy wiemy, kiedy coś się człowieka uczepi, to już później często tylko rośnie i rośnie i musi pęknąć. A więc dziś pomyślałem sobie, że ja też będę musiał coś na ten temat powiedzieć. Otóż Rymkiewicza znam w stopniu minimalnym, za to go do końca uwielbiam. A mówiąc „uwielbiam” mam na mysli bardzo klasyczną sytuację, kiedy mogę z czystym sercem powiedziec, że chciałbym być jak on. Po prostu. Znam Rymkiewicza z tych paru współczesnych wypowiedzi na temat Polski i Polaków i z jednej książki, którą przeczytałem w całości, mianowicie ‘Kinderszenen’. Muszę się od razu przyznać, że jako człowiek od wielu lat czytający bardzo mało, za ‘Kinderszenen’ wziąłem się głównie z tego powodu, ze bardzo mnie zafrapowało, co musi być w książce o Powstaniu Warszawskim takiego, żeby wzbudziła ona w elitach czystą, bezinteresowną wściekłość. Natomiast to, że ją przeczytałem, wynikało już tylko z tego, że kiedy zacząłem, nie mogłem przestać. A czytając te słowa, właściwie cały czas płakałem. I nawet kiedy teraz tę książkę wspominam, to się wzruszam. I to wzruszenie jest dla mnie czymś tak zrozumiałym i oczywistym, że jeśli Horubała go nie rozumie, to dla mnie jest zwyczajnym głupkiem. I to zwyczajnym dokładnie tak, jak jakiś wyżelowany pracownik ochrony w punkcie obsługi klientów Orange. A biorąc pod uwagę fakt, że on, w odróżnieniu od tego ochroniarza, zapewne czytać potrafi, uważam, ze jego sytuacja jest jeszcze bardziej dramatyczna.

A zatem mamy sytuacje dość niezwykłą. Jest sobie taki Horubała, człowiek wykształcony, oczytany, wiedzący – jak się dowiaduję od Coryllusa – kto to jest Platon (ja na przykład nie wiem), i potrafiący tę wiedzę jakoś w miarę zgrabnie wyrazić, a z drugiej strony jest ten Milanówek, chętnie przez mnie traktowany jako symbol czegoś, co dla Horubaly, ale również dla wielu innych jego pobratymców, jest zwyczajnie nieosiągalne. I skłonny nawet tu jestem w stanie przyjąć taką oto optykę, że Horubała reprezentuje tu życie, a Milanówek to śmierć. Tyle że, nawet przyjmując tę opcję – a może nawet dzięki temu – widzę bardzo wyraźnie, że zbliżamy się do końca czasów. Że jeśli, tak jak pisze Horubała, owe „zapomniane księgi” i „nieczytelne notatki” to ja, a z drugiej stronie już mamy tylko pełnych życia republikanów z ich racjonalizmem, to najwyższy czas się pakować. Z nadzieją, że jeśli weźmiemy się za to odpowiednio szybko, Horubała zostanie na peronie, a my jeszcze w ten pociąg wskoczymy.

Powinienem zakładać, że to co ja tu piszę, Horubała, czy ktoś kto go zna, przeczyta lub może mu o tym wspomni. Pewnie tak się nie stanie, ale powinienem mieć taką nadzieję. A zatem na wszelki wypadek, spróbuję na koniec powiedzieć coś, co jest jak najbardziej w miarę świeże. Z Wikipedii wiem, że on się urodził w 1962 roku, więc w latach 80 był już, że tak powiem, jeszcze głupi, ale już na nogach. A więc powinien zrozumieć, o co mi chodzi. Też bowiem będzie o życiu i śmierci. Otóż ruch skierowany przeciwko władzy komunistycznej, zwany potocznie, choć przecież nie do końca słusznie, ‘Solidarnością’ miał już swoje lata, ale właśnie wtedy można było zacząć robić pewne podsumowania. I jak bym nie liczył, wychodzi mi na to, że to wszystko było po gówno. No bo niech Horubała spojrzy, ile czy to prawdziwych działaczy, czy tylko niechcąco zaangażowanych kibiców, oddało za to co dziś mamy życie. Stu? Dwustu? A może trzystu? Oczywiście Powstania Warszawskiego nie liczymy, bo dla racjonalnie myślącego republikanina, to byłby z pewnością ciężki obciach. Zajmujemy się tylko tymi, o których Horubała słyszał na bieżąco i na własne uszy. A więc niech będzie dwustu. Dwustu ludzi dało się wystawić i zostało sprzątniętych przez reżim jak banda głupców. No bo czy są z tego jakieś zyski? O ile pamiętam tylko jeden milicjant głupio zastrzelony w tramwaju przez jakieś dzieci. Nawet legendarni bracia Kowalczykowie ostatecznie spudłowali. Jaruzelski wciąż żyje, Kiszczak podobnie. Urban jak najbardziej też. Szukam i szukam i wciąż mi się nie kalkuluje. Tych dziewięciu z Wujka? Cośmy za nich dostali? Wałęsę? To już niech sobie Horubała go weźmie. Na dokładkę może ode mnie osobiście dostać flaszkę. Niektórzy mówią, że pieśń. Że dostaliśmy pieśń. No ale już wiemy że Horubałę pieśni brzydzą.

A może Horubała mi powie, że mamy wolną Polskę? Dzięki nim, mieliśmy najpierw rok 1989, a później całą resztę. A więc może to jest ten zysk? Może o to Horubale chodzi? A może Horubała, w jakimś dla nikogo już z nas, starych już ludzi, niepojętym wykwicie republikańskiej wrażliwości, uważa, że dostaliśmy Smoleńsk? Niech mu więc będzie. Niech się cieszy. Tylko ja bym miał w tej sytuacji do niego jedną prośbę, jako do przedstawiciela obozu zwycięzców. Jak mu kiedyś przyjdzie do głowy, żeby zgłosić postulat w sprawie zburzenia tych wszystkich pomników, włącznie z tym kompletnie – zgadzam się – bezużytecznym i w dodatku brzydkim jak noc, krzyżem z Wujka, a na ich miejscu wybudowaniu paru stadionów, niech mi chociaż da spokojnie pośpiewać.