Być jak Nixon?

Wspominałem – tylko wspominałem – już tu na tym blogu o rozmowie, jaką kiedyś miałem okazję przeczytać z byłym prezydentem Stanów Zjednoczonych Richardem Nixonem. Każdy kto ma choć podstawowe pojęcie, w jaki sposób Nixon jest postacią na światowej scenie politycznej szczególną, wie, dlaczego ta rozmowa może być na tyle interesująca, że warto o niej opowiedzieć. Jednak z myślą o tych wszystkich, którzy mają tu pojęcie stosunkowo blade, nie będę po raz setny wyjaśniał tego przekrętu o nazwie "Watergate", ale wspomnę tylko dwie rzeczy. Pierwsza to taka, że kiedy Richard Nixon wygrywał swoją drugą kadencję, jego zwycięstwo było absolutnie bezprecedensowe. Kiedy ogłoszono ostateczne wyniki wyborów, okazało się, że on wygrał we wszystkich stanach z wyjątkiem dwóch, uzyskując ponad 60% głosów. Druga natomiast to ta, że kiedy George W. Bush ustępował miejsca Obamie, popularna opinia była taka, że oto kończy się era najgorszego prezydenta w historii Stanów Zjednoczonych. Zaraz po Nixonie.

Wywiad o którym wspominam przeprowadzony został niemal 10 lat po wymuszonej rezygnacji, kiedy to Nixon był już w znacznym stopniu osoba prywatną, starszym panem funkcjonującym już tylko jako „były prezydent”, jednak nie jest poświęcony ani tamtej prezydenturze, ani tym bardziej samej aferze Watergate, ale bardziej dociekaniu, jak to się mogło stać, że polityk tak popularny w pewnym czasie wybitny, tak inteligentny, i w gruncie rzeczy tak niezwykły jak idzie o prosty wymiar moralny, mógł ostatecznie stać się aż tak znienawidzony i zająć w historii miejsce tak niskie.

Już sam początek tego tekstu robi wrażenie jako akcent najbardziej być może znaczący. Otóż opowiada Nixon dziennikarzowi, jak to sobie dzień wcześniej szedł ulicą i kiedy mijał grupkę praktycznie jeszcze dzieci, agent ochrony szepnął do niego: „Czuje pan? Marihuana”. Co Nixon komentuje w następujący sposób: „Nigdy wcześniej nie czułem tego zapachu”. A to co tu jest uderzające, to sugestia, że – w odróżnieniu być może od wielu swoich kolegów-polityków – Nixon jest tu jak najbardziej szczery. On sam zresztą po chwili przyznaje: „Oczywiście mam świadomość, że nie wiedzieć jak pachnie marihuana to jednak trochę wstyd. Ja jednak faktycznie dowiedziałem się tego dopiero wczoraj”.

Niemal przez cały czas rozmowy powraca problem stylu bycia, jaki prezentował Nixon. Że nigdy nie pokazywał się bez krawata, że robił wrażenie oschłego i nieprzystępnego, że w stosunku do mediów trzymał nieustanny dystans, no i wreszcie, że całym swoim zachowaniem głosił koncepcję prezydentury dystyngowanej i bardzo poważnej. I on oczywiście przyznaje, że i bez tego krawata czułby się źle i że istotnie, on nie miał nigdy skłonności do tego, by się pokazywać jako „równy koleś”. Że tak został wychowany i tak też widział powagę urzędu. Mimo to jednak twierdzi, że nie rozumie, dlaczego w ten sposób mówiono tylko o nim. On znał różnych prezydentów, w tym również tych, jak Kennedy, Eisenhower, Truman, którzy uchodzili powszechnie za bardzo miłych i sympatycznych ludzi, i zapewnia że żaden z nich, a już szczególnie Kennedy, nie był człowiekiem bardzo wylewnym. Proszę posłuchać:

„Nie chciałbym się tu jakoś porównywać, ale kto tak naprawdę znał De Gaulle’a? Kto znal Adenauera? Wszyscy myślą, że znali Eisenhowera. Co za bzdura! Nie istnieje jedna dobra biografia Eisenhowera. Albo mamy do czynienia z jakimiś nadętymi bajkami, albo zwykłą kpiną. A on wcale nie był taki jednowymiarowy. Ludzie, którzy mówią o nim, że był miłym, dobrym człowiekiem i cudownym prezydentem, zapominają, że akurat ktoś kto zdecydował o lądowaniu w Normandii, kiedy wszystko stało na ostrzu noża, nie mógł być aniołem”.

I właściwie to świadectwo powinno wystarczyć, by wpaść w refleksje dotyczące wpływu mediów na publiczną świadomość, zwłaszcza że Nixon w pewnym momencie wręcz pyta swojego rozmówcę, czy on zauważył, że w telewizji wszyscy dziennikarze zachowują się jakby wyszli z jednej fabryki, jednak ten drąży dalej i pyta, że można jednak trzeba było się postarać i pokazać bardziej ludzką twarz, a nie tylko ten garnitur i ten urząd. I na to odpowiada Nixon w ten sposób:

„Nie. Problemem nie był prezentowany przez mnie styl. Pewnie. Mogłem oczywiście przyjmować dziennikarzy na obiadach, mogłem się z nimi zaprzyjaźniać. Jednak nigdy nie chciałem tego robić. Nigdy na przykład z nikim z nich nie poszedłem na drinka. Oczywiście, jeśli ktoś tak chce, proszę bardzo. Inni tak się zachowują. Ja jednak uważam, że to zła droga. Nie należy pić z agentami, z prasą i w ogóle z ludźmi z zewnątrz. Należy zachowywać pewien poziom. Nawet jeśli się wie, że przez to następnego dnia nie pojawi się przyjazny tekst w gazecie. Mój problem z mediami nie polegał jednak na tym, że ja byłem zbyt sztywny, ale na tym, że wierzyłem w co innego niż oni. Wierzyłem w zupełnie co innego”.

A ta nienawiść – ciekawe że nie wśród wyborców, lecz wśród tych, którzy właśnie wierzyli w co innego – była przeogromna. Dziennikarz, który przeprowadza z Nixonem rozmowę sam przyznaje, że on sam, będąc w tamtych latach tuż po studiach należał do osób, które na sam dźwięk nazwiska Nixona dostawały autentycznego szału. A Nixon kiwa głową i mówi: „Tak, wiem. Takie to były czasy”. I opowiada pewną historię, gdy tuż po nominacji, kiedy w Williamsburgu przygotowywał się do wygłoszenia przemówienia, w czasie którego planował ogłosić wycofanie pierwszych 25 tysięcy żołnierzy z Wietnamu, w pewnym podeszła do niego śliczna, piętnastoletnia dziewczynka, splunęła mu prosto w twarz i krzyknęła „Ty morderco!”. I wspomina Nixon: „Pożyczyłem chusteczkę od agenta, wytarłem twarz i zacząłem przemawiać. Nie było łatwo”.

I oczywiście moglibyśmy sobie w tym momencie żartować, co by było, gdyby ona nie była młodą Amerykanką, ale jakąś uczennicą spod Moskwy i zdecydowała się w ten sposób potraktować wówczas takiego Breżniewa, ale nie ma tu miejsca na żarty, bo sprawa jest jak najbardziej poważna. Uważam, że czytelnicy tego bloga są na tyle wrażliwi, by wiedzieć, co mam na myśli, mówiąc że sprawa jest poważna.

Proszę o bycie ze mną tu na blogu, o podtrzymywanie tej solidarności, i o – w miarę możliwości – finansowe wspieranie tego bloga. Dziękuję.