Facebook, czyli wszystko

Zdjęcie, które zamieściłem pod wczorajszą notką - podobnie zresztą, jak film, który pojawi się na sam koniec tego tekstu - otrzymałem od mojej córki, która znalazła je na Facebooku w parę sekund po zakończeniu meczu Polska-Rosja. Kiedy piszę „parę sekund”, wcale nie przesadzam. To w istocie było parę sekund. A to oznacza, że faktycznie, mecz się skończył, a moja córka w jednej chwili pobiegła do swojego pokoju i włączyła swojego Facebooka. O, tak!

Mamy w domu trzy komputery i jeden laptop. Laptop należy do pani Toyahowej, i tam Facebook nie istnieje. Komputer przy którym siedzę na co dzień również jest od Facebooka wolny. Dwa pozostałe, dzielone między troje dzieci, od rana do wieczora mają pootwierane dziesiątki tak zwanych kart, a każda z nich w ten czy inny sposób prowadzi albo do Facebooka, albo od Facebooka. Ostatnio, kilka razy zauważyłem, że już nawet ten komputer jest zatrzymany na stronie logowania Facebooka. Wtedy, jeśli chcę tu coś napisać, muszę się ponownie zalogować.

O ile sobie dobrze przypominam, kiedy poprzednim razem pisałem tu o Facebooku, wspomniałem rozmowę, jaką odbyłem z którymś z moich dzieci na temat tego, co takiego jest w tym Facebooku, co sprawia, że dla każdego z nich wynalazek ten to właściwie całe życie. A było tak, że ja – z żaden sposób nie potrafiąc pojąć tej fascynacji – zadałem proste pytanie: „Co tam jest takiego, od czego nie można się choć na chwilę oderwać?”, na co otrzymałem odpowiedź: „Tam jest wszystko”. Zdziwiła mnie ta informacja, bo przez, przyznaję, że niezbyt długi okres, kiedy to sam z Facebooka korzystałem, wydawało mi się, że zabawa ta polega głównie na dopisywaniu kolejnych nazwisk do listy swoich znajomych, no i wyrażaniu zgody na to, by nasze nazwisko znalazło się na innej liście. Raz też zdarzyło się, że pewna moja dawna uczennica coś do mnie na tym Facebooku napisała, a ja jej odpisałem, po to tylko zresztą, żeby dalszą część tej wymiany odbyć już telefonicznie. Raz też, pamiętam, zauważywszy jakimś cudem, że wśród „zespołów które lubię”, jest też coś co się nazywało Crime And The City Solution, odezwał się do mnie Simon Bonney, wokalista grupy i mnie pozdrowił. No i to tyle. A tu tymczasem, moje dziecko mi mówi, że „tam jest wszystko”.

Od tamtej rozmowy minęło już dość dużo czasu, a ja z coraz większym smutkiem stwierdzam, że moje dzieci – podobnie zresztą, jak bardzo wiele osób z ich pokolenia, a może i z pokoleń sąsiadujących, na całym świecie – od Facebooka stają się autentycznie uzależnione, a co gorsza, zauważam przy tym, że ja już chyba zaczynam rozumieć, co to znaczy, że „tam jest wszystko”. Otóż wygląda na to – mogę się oczywiście mylić, ale tak to w istocie wygląda – że wszystko, dokładnie wszystko, czym żyje każde z nich, a więc piosenki, wiersze, powieści, sztuka, plotki, polityka, różnego rodzaju ciekawostki, światowe sensacje – tego wszystkiego oni się dowiadują z Facebooka. Nagle sobie uświadomiłem, że to co dotychczas uważaliśmy za Internet z całym swoim bogactwem, skumulowało się właśnie na Facebooku. Że doszło do sytuacji, gdzie Internet, okazawszy się jako całość zbyt duży, zbyt rozległy, zbyt pojemny, stał się im potrzebny wyłącznie jako dostarczyciel Facebooka. A sam Facebook, przez swoją intensywność i to niezwykłe wręcz „stargetowanie”, stał się czymś, co sprawiło, że wszystko inne stało się zwyczajnie niepotrzebne.

Mam kolegę, który też ma dzieci, tyle że od moich starsze. Dzieci te są bardzo dobrze wykształcone, bardzo inteligentne, no i życiowo dość zaradne. Opowiadał mi kolega – jeszcze przed laty, kiedy nie bardzo wiedziałem, co to takiego ten Facebook – że kiedy jego syn przychodzi do nich ze swoją żoną na niedzielny obiad, oni wszyscy najpierw siadają do stołu, grzecznie jedzą, równie grzecznie podtrzymując rozmowę, następnie wstają od stołu, po czym syn i jego żona wyciągają po laptopie, siadają w fotelach i zaczynają załatwiać swoje facebookowe sprawy. Jak mówię, wtedy historia ta wydała mi się bardzo egzotyczna, z tego choćby względu, że i sama nazwa Facebook funkcjonowała w mojej świadomości jako coś bardzo egzotycznego. Dziś jednak widzę to bardzo jasno tuż pod samym swoim nosem.

Nie wiem, jaka szersza wizja przyświecała człowiekowi nazwiskiem Zuckerberg, kiedy tworzył dzieło swego życia. Na poziomie podstawowym wszystko wydawało się proste. Chodziło o to, by stworzyć portal społecznościowy dla studentów Harvardu, tak by mogli oni podtrzymywać stare znajomości i wymieniać się zdjęciami. Czy ów Zuckerberg wiedział, co jest na końcu tej drogi? Może tak, może nie. To akurat jest tu bez znaczenia, bo czy on w tym wszystkim był ręką, czy zaledwie narzędziem, nie zmienia faktu, że dziś setki milionów osób, takich jak moje dzieci, czy dzieci mojego kolegi, zostały pozbawione szansy spędzania czasu w taki sposób, by móc dokonywać wyboru. A tym samym, zostały pozbawione czegoś, co się powszechnie nazywa wolnością.

Od kilku dni, próbuję przekonać mojego syna, by wykonał ten gest udowodnił, że jest mężczyzną, i wyrejestrował się z Facebooka. Żeby, jako jedyny ze swojego towarzystwa, pokazał że jest człowiekiem wolnym. I wiem, że ile razy na ten temat rozmawiamy, on słyszy, co do niego mówię, i mnie rozumie, albo przynajmniej zrozumieć się mnie próbuje. Wiem to choćby stąd, że w pewnym momencie on sam – bez żadnej mojej sugestii – przyznał, że, kiedy się nad tym zastanawia, dochodzi do wniosku, że Facebook tak naprawdę nie przyniósł mu dotychczas jednej wymiernej korzyści. Zero. Facebook go tylko uzależnił. Tylko go zniewolił. Facebook, z pewnego punktu widzenia, doprowadził go do sytuacji wręcz tragicznej – do stanu, gdzie on nawet nie jest w stanie zwyczajnie, po ludzku się ponudzić. Do sytuacji, gdzie on – ja już nie mówię o tym, by sobie włączyć telewizor, czy wziąć do czytania książkę – nie jest w stanie zwyczajnie siąść w fotelu i bezmyślnie pogapić się w sufit. Facebook tę część naszego życia skutecznie zlikwidował. Dzięki Facebookowi już nikt nigdy nie będzie się nudził. A jeśli i nawet to akurat uczucie się od czasu do czasu pojawi, to też wyłącznie w ramach samego Facebooka. Człowiek wejdzie na „fejsa”, zacznie ziewać, jęknie: „Ale nudy!”, i poczuje że życie jest do niczego.

Czy Mark Zuckerberg, tworząc ów projekt, wiedział, że tak to się skończy? Jak mówię, może wiedział, może nie wiedział. Nie ulega jednak wątpliwości, że jego dzisiejszy sukces w dużym stopniu opiera się właśnie na tym. Na skutecznej likwidacji nudy. Na takim przetworzeniu rzeczywistości, że wszelka ewentualna nuda zostaje ograniczona właśnie do tamtego wymiaru, do świata realnego\, a jeśli jakimś cudem pojawi się i tu, to wyłącznie na zasadzie jakiejś awarii.

Szedłem dziś rano do pracy, i jak co dzień, wokół mnie rozdawano gazetę „Metro”. Na pierwszej stronie, zdjęcie piłkarza Blaszczykowskiego i wielki tytuł „Kuba Boski Blaszczykowski”. Chodzi o to, że Blaszczykowski w meczu z Rosją zdobył dla Polski bramkę – to już jest druga polska bramka na tych mistrzostwach! – i dzięki tej bramce… właściwie, nie wiadomo, co dzięki tej bramce, bo sytuacja w grupie jest taka, że nawet gdyby tej bramki nie było, nic by to nie zmieniło. I tak trzeba nam wygrać z Czechami, co może się okazać trudne. No ale ten tytuł właśnie taki jest. Na drugiej stronie tego samego „Metra”, kolejny wielki tytuł „Kuba znaczy kapitan”. Jeszcze wczoraj, w telewizji pokazano polskich kibiców, jak stoją pod hotelem, w którym mieszkają polscy piłkarze i skandują „Dziękujemy! Dziękujemy! Dziękujemy!” Jeszcze wcześniej, w programie „Kropka nad i” Monika Olejnik wystąpiła w ogromnym biało-czerwonym kapeluszu, a na wtorkowym posiedzeniu rządu ministrowie założyli szaliki i odśpiewali piłkarski hymn. Patrzę na ten film, widzę, że przed każdym z ministrów stoi laptop. A ja już się tylko zastanawiam, czy oni wszyscy są zalogowani.

Zanim obejrzymy sobie to coś, bardzo wszystkich proszę o wspieranie tego bloga pod podanym obok numerem konta, no i zapraszam do księgarni Coryllusa, gdzie można kupić obie moje książki. Szczerze polecam.