O górniku, zomowcu i wojskowym lekarzu na wietrze

Z pewnego bardzo szczególnego punktu widzenia, dwa minione dni były dla mnie czymś, co można porównać tylko do wakacji. Wakacji wiecznych. Przeżywam ten stan za każdym razem, gdy albo mam okazję tu w Katowicach gościć kogoś, kogo uważam za przyjaciela, lub samemu u tego swojego przyjaciela spędzać czas. A zatem chodzi o to spędzanie czasu. Bez żon, bez dzieci, bez presji, bez trosk. Z jednej strony bardzo intensywne, z drugiej wręcz bezmyślne, a to wszystko odpowiednio uzupełniane równie odpowiednim jedzeniem i piciem. I też tu w znacznym stopniu o to jedzenie i picie chodzi. Sam, jak wiemy, jestem biedny, ale tak się jakoś szczęśliwie zdarzyło, że większość moich przyjaciół wręcz odwrotnie, więc z tym nigdy nie ma problemu. Jakoś się więc tu uzupełniamy, i to też bardzo pomaga tworzyć tę wakacyjną atmosferę.

Miniony czwartek i piątek spędziłem z naszym kolegą LEMMINGIEM, któremu pewne dość specyficzne względy biznesowe kazały wyjechać na chwilę z Warszawy, a zatem uznał on, że tylko Katowice pozwolą mu pobożnie połączyć pracę z przyjemnością, no i przyjechał tutaj. W dodatku zameldował się w hotelu, który znajduje się niemal dokładnie naprzeciwko naszego okna, więc właściwie, gdybyśmy byli w odpowiednim wieku, czasie i nastroju, moglibyśmy nawet sobie między naszymi balkonami pociągnąć sznurek i przesyłać sobie wiadomości. Tak to było. Very impressive!

No ale trzeba też powiedzieć, że poza pracą i przyjemnościami – tak, tak, pracą też, bo wbrew pozorom, nie jest tak, że ja w ogóle na co dzień nic nie robię; wbrew pozorom, ja mam szczęśliwie pewne drobne zajęcia nie dość że codziennie, to jeszcze i w sobotę i niedzielę nawet – a więc, poza pracą i przyjemnościami, postanowiliśmy poświęcić też trochę czasu na sprawy duchowe, a to w naszym wypadku oznaczało wspólne udanie się pod wspominaną tu już parokrotnie Kopalnię Wujek i zanurzenie się w tym wietrze, który – co do tego nie może być wątpliwości – wieje tam stale. I stało się tak, że właściwie wszystko co się po kolei działo, robiło wrażenie jakiegoś niezwykłego fatum, zupełnie, jakby ten wiatr nas tam postanowił przytrzymać i dać nam siebie poczuć w sposób szczególny. Proszę posłuchać.

Z Kopalnią Wujek jest tak, że tam właściwie nie ma nic ciekawego. Są te dwa kominy, jest ten podwójny krzyż, ten pomnik z dziewięcioma krzyżami, jest ten mur i na tym murze pamiątkowe tablice, za murem główny budynek kopalni i ten napis „Kopalnia Wujek”, a przed murem te dziwne pudełkowate domy, w których wciąż jeszcze mieszkają ludzie, pamiętający tamten grudzień sprzed 30 lat. To jest naprawdę bardzo mało ciekawe miejsce. A zatem, kiedy się tam idzie po raz drugi i trzeci, to właściwie nie ma na co patrzeć i czym się wzruszać, w związku z czym tam się głównie przychodzi i odchodzi. Jak ktoś ma ochotę, robi jeszcze zdjęcie. Tym razem jednak stało się tak, że kiedy stawiliśmy się na miejscu, do LEMMINGA zadzwoniła pani LEMMINGOWA i zaczęli rozmawiać. Rozmawiać dość długo. LEMMING stał, gapił się na ten budynek z czerwonej cegły i na pracujących przy nim – zbliża się rocznica – robotników, i rozmawiał ze swoją żoną. Ja, ponieważ stać mi się nie chciało, sobie usiadłem na pobliskim murku, też zacząłem się gapić w ten mur i ten napis: „Kopalnia Wujek”, no i oczywiście nie rozmawiałem z nikim. Tam i tak, jak to się zwykle dziej, nie było nikogo. Nie wiem, ile czasu tam spędziliśmy, nie robiąc nic, tylko patrząc się i patrząc na ten budynek i tych robotników, ale wiem że trwało to wystarczająco długo, żeby nabrać odpowiedniego nastroju. A daje słowo, że był to nastrój nie byle jaki.

No i wreszcie nadszedł czas, by się ruszyć. LEMMING zrobił jeszcze zdjęcie, pokiwaliśmy głowami i zaszliśmy do znajdującego się obok muzeum. Prawdę powiedziawszy, nie jest to muzeum w sensie powszechnie znanym. Raczej taka skromna izba pamięci z kilkoma zdjęciami, makietą terenu kopalni z dnia szturmu, jednym przestrzelonym kaskiem, figurą zomowca w pełnym rynsztunku i tą salą projekcyjną, gdzie się wyświetla dokument o tym, jak to swego czasu polskie państwo zabiło dziewięciu górników. Poleźliśmy więc do tego muzeum i, normalnie, tak jak to zawsze bywa, obejrzeliśmy najpierw tę makietę, popatrzyliśmy na zomowca, następnie przyjrzeliśmy się uważnie dziurce w tym biednym górniczym kasku, i wtedy okazało się, że się zepsuł projektor i filmu w żaden sposób nie da się puścić. Próbowaliśmy jakoś pomagać, ale wszystko stanęło, i w końcu wyszło na to, że nic z tego nie będzie. Kiedy tak się wszyscy męczyliśmy z tym projektorem, raczej z grzeczności, niż z faktycznej potrzeby, zapytałem człowieka, który nas próbował obsłużyć, i który tam się po tym muzeum kręcił, jako ktoś w rodzaju ciecia, czy on był w kopalni, kiedy to wszystko się działo i on mi odpowiedział – nawet nie mrugnąwszy okiem, nawet nie próbując wydąć warg, czy unieść czoła w dumnym geście informowania świata o swoim bohaterstwie, mniej więcej tak, jakby potwierdzał fakt, że owszem, mamy ładną jesień – że to on właśnie dowodził tym strajkiem. I że się nazywa Stanisław Płatek. I oto, nadszedł właściwie idealny moment, żeby zamknąć ten dzisiejszy tekst zdaniem: „I to by było na tyle”, i pozwolić wszystkim go czytającym zanurzyć się w swoich własnych refleksjach, no ale tak się niestety zrobić nie da, bo trzeba powiedziec jeszcze parę rzeczy. Koniecznie. Najpierw jednak zajrzyjmy wspólnie do wikipedii:

„Stanisław Płatek, ur. 5 II 1951 w Katowicach. Ukończył Technikum Górnicze dla Pracujących w Katowicach (1979). 1969-1973 pracownik Zakładów Aparatury Doświadczalnej Biprokwas w Katowicach. Od 1973 górnik KWK Wujek. IX 1978 – III 1981 członek PZPR. 1-3 IX 1981 uczestnik strajku w KWK Wujek, od IX 1980 w „S”. XII 1980 – 1981 sekretarz Komisji Rewizyjnej „S” KWK Wujek. 13-16 XII 1981 przewodniczący KS w KWK Wujek; 16 XII 1981 ranny podczas pacyfikacji, internowany, przewieziony do szpitala MSW; 31 XII 1981 aresztowany, przewieziony do Okręgowego Szpitala Więziennego w Bytomiu, gdzie przebywał do VI 1982. 9 II 1982 wyrokiem Sądu Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu na sesji wyjazdowej w Katowicach skazany na 4 lata więzienia i 3 lata pozbawienia praw publicznych, w VI 1982 przeniesiony do AŚ w Zabrzu, VIII 1982 – II 1983 w ZK we Wrocławiu. W II 1983 zwolniony ze względu na stan zdrowia, VII 1983 objęty amnestią. 1983-1986 pracownik Klubu Sportowego Gwarek Tarnowskie Góry, 1986-1993 AZ Sp. z o.o. w Tarnowskich Górach. 1983-1989 (we współpracy z Ludwikiem Dziwisem) kolporter pism podziemnych (m.in. „Głos Śląsko-Dąbrowski”, „Górnik Polski”, „Wujek”) na terenie Katowic. W II 1989 współzałożyciel, przewodniczący Tymczasowej KZ, następnie do 1991 przewodniczący KZ „S” AZ Sp. z o.o. 1993-2006 zatrudniony w KWK Wujek. 1995-1998 wiceprzewodniczący, 1998-2002 przewodniczący KZ „S” KWK Wujek, 1998-2002 delegat na WZD. 1998-2002 wiceprzewodniczący Regionalnej Komisji Rewizyjnej „S” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. 1989-1991 członek Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Ku Czci Górników KWK Wujek w Katowicach Poległych 16 XII 1981, 1991-1998 przewodniczący (od 16 XII 1994 przekształconego w Społeczny Komitet Pamięci Górników KWK Wujek Poległych 16 XII 1981). W 1994 jeden z założycieli, od 2000 przewodniczący Zarządu Krajowego Związku Więźniów Politycznych Okresu Stanu Wojennego. Organizator Międzynarodowego Memoriału Szachowego Dziewięciu z Wujka (1997-2001). Od 2006 na emeryturze. Współtwórca albumu i przewodnikaKrzyż Górników. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007) ”.

Zostaliśmy więc z tym zepsutym projektorem i Stanisławę Płatkiem jeszcze dłuższy czas i, czując, jakie to nas szczęście spotkało, że ten projektor się nagle zepsuł, naciągnęliśmy Płatka na wspomnienia. No i powiedział nam Płatek, że jak był strajk, to on miał trzydzieści lat, żonę i syna, że, kiedy się pochylał nad rannym kolegą, został trafiony w ramię zomowską kulą – ciekawe, że, mówiąc o innych górnikach, używał wyłącznie formy „kolega” – i to pewnie uratowało życie, bo inaczej dostałby z boku w okolice brzucha, że w sumie w tych starciach bralo udział 3 tysiące górników, że z tych dziewięciu, pięciu dostało w głowę, a dwóch w serce, i że jak go wieźli karetką pogotowia, to milicja karetkę zatrzymała, wyciągnęli go stamtąd i on pamięta, jak przed nim stanął wysoki bardzo milicjant i chciał mu wlać, ale między milicjanta a niego wszedł wojskowy lekarz i go przed tym ciosem zasłonił. Opowiedział nam też, że jeszcze dziś w okolicy kopalni pojawia się niekiedy pewien kolega – tak, właśnie kolega – który nie brał udziału w strajku, bo w tym czasie akurat siedział u siebie w domu, ale zomowcy wrzucili mu przez okno do mieszkania jakiś ciężko trujący gaz i on od tego się pochorował tak, że dziś jest raczej ludzkim wrakiem. No ale, jak mówię – kolega.

Powiedziałem wyżej, że Płatka naciągnęliśmy na wspomnienia. I tak właśnie było. On sam nie mówił zbyt wiele. Pytaliśmy, on grzecznie i bardzo spokojnie odpowiadał i – co do tego zgodziliśmy się z LEMMINGIEM w pełni – zachowywał się, jakby już dawno znalazł się w świecie, do którego dostępu nie ma nikt z nas. I wtedy też zrozumiałem, dlaczego Stanisław Płatek, emerytowany górnik, ani w jednym momencie naszej rozmowy – a trwała ona naprawdę długo – ani jednym słowem nie wspomniał o bieżącej polityce. Ani nie pluł na Tuska, ani na Kaczyńskiego, ani nic nie mówił o wyborach, ani nawet nie narzekał na ogólną sytuację. Ten temat jakby w jego świadomości w ogóle nie istniał. Później, kiedy już zajęliśmy się wszyscy sobą, znaleźliśmy w Sieci informacje, że Płatek gardzi PiS-em. Co sądzi o Platformie, nie wiadomo. Rozmawialiśmy jeszcze chwilę o tym niezwykłym spotkaniu i przyszło nam do głowy, że te 3 tys. ludzi, to nie byle co. To musiała być walka, jakiej współczesny świat nie widział. 3 tys. ludzi – takiego starcia nie było nawet w Powstaniu Warszawskim I ten obraz Stanisława Płatka, jak go wyciągają z karetki, z tym rozpieprzonym w drobny mak ramieniem, i z tym wysokim dowódcą, który zamierza się na niego pałką i tym wojskowym lekarzem, odgradzającym tych dwóch od siebie. I co powiedzieć? Co powiedzieć? Wajda z tego nie zrobi. A jak idzie o młodych – oni niech się lepiej za to nawet nie biorą, bo jeszcze im wyjdzie komedia.

Skoro o komedii mowa, właśnie przeczytałem, że żona prezydenta Sarkozego urodziła mu córeczkę i, wbrew żądaniom Francuzów, by dziecko miało na imię Europa, nazwała dziecko Julia. W związku z tym wydarzeniem, i w sprawie tego imienia, nasze media zwróciły się do specjalisty od tego typu wydarzeń, Eryka Mistewicza z prośbą o komentarz, i Mistewicz powiedział co następuje: „Julia to jest bardzo dobre, wspaniałe imię, o dużym potencjale narracyjnym. Można fantastyczne historie opowiadać, niczym Romeo i Julia. Tak jak Sarkozy w każdej swojej kampanii opowiada piękne historie. Za tym ludzie idą”

I to właśnie jest ten moment, kiedy musimy kończyć, bo czuję, że jeszcze jedno słowo, a zacznę wzywać do tego, by zacząć strzelać. A to by mi na sucho nie mogło ujść.

Jeśli ktoś przeżył tę historię tak jak ja, może ma ochotę poczytać sobie więcej tekstów na podobnym poziomie emocji. Znajdzie je w książce, która jest reklamowana tuż obok i nazywa się "O siedmiokilogramowym liściu i inne historie". Kto jednak tę książkę już ma, albo z jakiegoś powodu nie będzie jej kupował, niech wspomaga ten blog inaczej. Na przykład przez zasilanie podanego też obok numeru konta. Dziękuję.