Parę konstruktywnych propozycji na kolejną kampanię

Opowiadał mi kiedyś pewien mój kolega – kolega bardzo dobrze obeznany z zasadami obowiązującymi w przestrzeni medialno-rozrywkowej – że wszelkie telewizyjne produkcje, typu „Masz talent”, „Top Model”, czy „You Can Dance” zorganizowane są nie na takiej zasadzie, że szuka się najlepszego z dobrych, ale że głównym celem jest zaplanowanie tej godziny czy dwóch w taki sposób, by osiągnięty wynik spowodował wzrost liczby oglądających przy następnej okazji. W związku z tym, bardzo często się zdarza, że decyzją jury, owszem, od czasu do czasu do następnej rundy przejdzie ktoś bardziej wybitny, tyle że o tym awansie nie decyduje sama tylko wybitność. A to z tej prostej mianowicie przyczyny, że sama wybitność w dzisiejszych czasach nikomu nie jest do niczego potrzebna. Z punktu widzenia tak zwanej „oglądalności”, wybitność ma znaczenie drugorzędne. A niewykluczone, że i trzeciorzędne. To co się liczy przede wszystkim, to kolor i ten jeden wyraźny przekaz. Że jest fajnie.

To stąd właśnie, od czasu do czasu dochodzi do sytuacji, kiedy wykonawca naprawdę zdolny przegrywa z jakimś nieudacznikiem czy nudziarzem, bo okazało się że nieudacznik i nudziarz, decyzją specjalistów od wspomnianej „oglądalności”, daje większe szanse na przyciągnięcie publiczności, choćby przez to, że wieść pojdzie po całej Polsce, że oto wydarzył się skandal, bo jakaś oferma doszła do finału. Lub, na przykład, że skandalu wcale nie było, ale za to ta biedna dziewczyna, która była tak okropnie beznadziejna, ale za to tak pięknie się pobeczała, otrzymała swoją drugą szansę i może tym razem pójdzie jej lepiej. Dobór uczestników kolejnych etapów owych konkursów może też w ogóle pomijać ocenę merytoryczną, a więc to, czy ktoś był dobry, czy nie. Może się okazać, jak twierdzi mój znajomy, że jedynym kryterium jest zaledwie to czy ktoś się dobrze komponuje na niebieskim tle, lub – i to jest tak zwany czynnik ludzki – czy jest gruby, czy chudy, stary czy młody, ładny lub brzydki, bo skoro mamy już dwóch grubych, to niech teraz będzie jeden chudy i jeden brzydki, żeby Kuba Wojewódzki mógł jakoś tę brzydotę paskudnie skomentować i wywołać tym komentarzem powszechny szok. A zatem, tak czy inaczej, podstawowym kryterium jest to, czy uda się stworzyć show, który przy następnej okazji zwiększy liczbę widzów, a więc zapewni wzrost realnych dochodów firmy. Pod jakimkolwiek pretekstem.

Przypomniałem sobie o tym wszystkim niedawno przy okazji dyskusji na temat roli Tomasza Terlikowskiego, jaką pełni on w publicznej ofercie polskich mediów mainstreamowych, eksponując się tam jako tak zwany „Talib”. Teza moja była taka, że media zapraszają Terlikowskiego do udziału w swoich programach kierując się wyłącznie jedną intencją – że Terlikowski zagwarantuje publiczności odpowiednią porcję emocji na najniższym poziomie. On przyjdzie, powie coś, z punktu widzenia popularnych oczekiwań, szokującego, choć jednocześnie jak najbardziej standardowego, i w ten sposób, z jednej strony, uda się zachować umysłowe status quo społeczeństwa, a z drugiej, stworzy wrażenie jakiejś niby debaty. To zresztą jest zjawisko, które możemy zaobserwować nie tylko w przypadku Terlikowskiego, ale niemal na każdym innym przykładzie. Właściciele mediów stworzyli dla siebie pewien typ oferty i ostatnią rzeczą, na jakiej przy tej okazji im zależało, była jej jakość i poziom merytoryczny. Od początku do końca, jedynym praktycznie celem było to, by się na tym dało zarobić.

Pamiętamy być może scenę z filmu „Rejs”, kiedy to Zdzisław Maklakiewicz mówi, że on lubi tylko te piosenki, które już zna. A ja uważam, że to jest myśl wręcz podstawowa dla zrozumienia systemu w jakim operują polskie media. One doskonale zdają sobie sprawę z tego, że to co przed wielu już laty powiedział Maklakiewicz to standard. Przeciętny człowiek nie potrzebuje żadnych niespodzianek. On chce dostać dokładnie to na co czekał, a więc rolą mediów jest najpierw sprawić, by czekał na to, na co ma czekać, następnie sprawdzić, czy faktycznie czeka na to, na co czekać ma, i wreszcie mu to dać. Jak idzie o Terlikowskiego, wykształcony odbiorca TVN24 przygląda się bieżącym wydarzeniom, słyszy, że do Sejmu dostał się jeden homoseksualista i jeden transwestyta i myśli: „Ho, ho! Ciekawe co ma na ten temat do powiedzenia ten talib Terlikowski” i nie mija pół dnia, jak przed kamerą zasiada Terlikowski i mówi dokładnie to, czego wykształcony obywatel po nim oczekuje, a więc że pederastów i transwestytów trzeba leczyć. I dalej wszystko już idzie z górki. Terlikowski wraca do domu, zadowolony, że dał świadectwo, a obywatel idzie spać w błogim przekonaniu, że ci durnie od Rydzyka są jednak naprawdę niebezpieczni.

Innym razem Stefan Niesiołowski udzieli jakiejś – oczywiście, równie przewidywalnej – wypowiedzi, że Kaczyński to człowiek podły i zakłamany, a jego żałoba jest, równie jak on sam, funta kłaków warta, a dziennikarz stacji w tym samym momencie pędzi już do Joachima Brudzińskiego i pyta go o zdanie. Brudziński, oczywiście w sposób całkowicie naturalny, oburzony wygłasza opinie, której każde słowo jest powtórzeniem tego, co zostało wcześniej starannie zapisane w planach specjalistów od zwiększania „oglądalności”. A na drugi dzień zdecydowana większość opinii publicznej rozprawia już tylko o tym, jakie to z tego Brudzińskiego pisowskie chamidło.

I tak się dzieje zawsze. Czy do udziału w dyskusji na dowolny temat poproszony jest Kazimierz Kutz, czy Jacek Kurski, czy Jan Tomaszewski, czy Zbigniew Hołdys, czy Władysław Bartoszewski, czy Marek Jurek – cel jest zawsze ten sam. Każdy z nich ma powiedzieć dokładnie to co mówił poprzednim razem i co się tak dobrze sprawdziło. A niechby którykolwiek z nich spróbował wykonać coś kompletnie nieprzewidywalnego. Niech go Ręka Boska broni. W końcu nie po to sztab ludzi mądrych i przebiegłych z takim trudem tworzy publiczny wizerunek dla tych, którzy im płacą, by ktoś coś w tym garnku nagle zaczynał mieszać. Ludzie życzą sobie piosenek, które już znają i właśnie takie piosenki mają być im śpiewane. Koniec. Kropka.

Z tego właśnie powodu uważam, że ludzie, którzy w jakikolwiek sposób reprezentują nasze pragnienia i aspiracje, i reprezentują je publicznie, powinni jak ognia się wystrzegać tego, że zostaną przez naszych wrogów zaszufladkowani, a następnie już tylko – metodą kija i marchewki – wykorzystywani do realizacji w żaden sposób nie swoich, ale jak najbardziej cudzych, planów. Naszym pierwszym zadaniem powinno być, jeśli ktoś nas o to poprosi, prezentowanie naszych opinii i poglądów tak, jak to robią ludzie wolni i suwerenni, a więc bez oglądania się na to, czego i kto od nas oczekuje. Oczywiście, pierwszym rezultatem takiej postawy będzie to, że tamci zrezygnują z naszych usług. Bo nie po to zdecydowali się na program na żywo, by ponosić tej transmisji przykre konsekwencje. Ja świetnie wiem, że jeśli red. Rymanowski zaprosi do studia takiego księdza Isakowicza, by wszystkim opowiedział o tym, co sądzi na temat zbrodni wołyńskiej, a on zamiast realizować to zamówienie powie, że on bardzo przeprasza, ale dziś chciałby powiedzieć coś na temat ukradzionego przez Prezydenta krzyża, albo na temat najbardziej podłej nagonki, jaką System zorganizował przeciwko Jarosławowi Kaczyńskiemu, to tego typu zachowanie skończy się dla niego bardzo marnie. No ale trudno. Przynajmniej w świat pójdzie przekaz, który inaczej by gdzieś zaginął w gąszczu medialnej manipulacji.

Podobnie wspomniany Terlikowski. Jeśli któregoś dnia posadzą go naprzeciwko księdza Sowy, a on zamiast powtarzać swoje banały i jednocześnie zwracać się do Sowy per „Kaziku”, powie, że za to co ksiądz robi będzie się palił w piekle, to też korzyść dla sprawy będzie o wiele większa, niż powtarzanie, że grzechem jest pedalstwo, a nie zaparcie się krzyża. A dla samego Terlikowskiego, wbrew pozorom, też. Nawet jak zostanie z listy gości skreślony. Podobnie taki Joachim Brudziński. Kiedy Monika Olejnik po raz kolejny zaprosi go do studia, a on, zamiast zacząć nawalać w Tuska, jej powie, że właśnie wysłuchał na youtubie bardzo ładną piosenkę pod tytułem „Jesień idzie” , i gdyby umiał ładnie śpiewać to by ją zaśpiewał i zadedykował ją Donaldowi Tuskowi, to Olejnik, widząc te pieniądze, jak jej uciekają z torebki, dostałaby szału. Możliwe że i dosłownie. A wtedy on by zadał kolejne pytanie: czy ona słyszała, jak tę piosenkę śmiesznie przerobił „Andrus” . No i wtedy program by się gwałtownie skończył.

Koś powie, że ja sobie stroję żarty. Przede wszystkim, wcale nie. Jestem dziś, jak zwykle zresztą, jak najbardziej poważny. A poza tym, nawet jeżeli, to nic mnie to nie obchodzi. Ostatnio bowiem mam wrażenie, że strojenie sobie żartów weszło w modę. A ja, jak wiemy, jestem panem modnym.