O dobrych czerwonych i złych czarnych słów kilka

Już wiele lat temu zauważyłem, to tu to tam, młodzież, czy może jedynie dzieci, z naszywkami głoszącymi niezmiennie hasło 'precz z faszyzmem'. Poetyka tego hasła była oczywiście różna, bo oprócz podstawowego 'precz z faszyzmem', wyrażało się ono też przez przekreślone słowo 'faszyzm', albo przez zdanie 'faszyzm to śmierć', czy też przez zwykłe, króciutkie 'tęp faszyzm'.

Jeszcze wcześniej, pamiętam, kiedy istniała jeszcze instytucja zwykłych przyjaźni listowych, a nie typu gadu-gadu, często dzieci, umieszczające w gazecie swoje zdjęcia i notki, informowały potencjalnych przyjaciół, że nienawidzą kłamstwa i faszyzmu, albo chamstwa i faszyzmu, albo głupoty i faszyzmu.

Nigdy, przenigdy, nie udało mi się zauważyć jednego wpisu z informacją "nie lubię komunistów i chamów", ani też idąc ulicą, nigdy nie udało mi się dostrzec licealisty, czy gimnazjalisty z plecaczkiem, na którym miałby wypisane hasło 'komunizm nie!', na przykład. Byli oczywiście tacy, ,którzy nie manifestowali żadnych innych poglądów, jak tylko ten, że Iron Maiden, ale 'powiedz nie komunizmowi' - nigdy.

Myślałem o tym zjawisku bardzo długo i kiedy wreszcie popracowałem kilkanaście lat w najróżniejszych szkołach, potrafiłem mniej więcej odpowiedzieć sobie na nurtujące mnie pytanie: dlaczego faszyzm - nie, a komunizm - obojętnie.

Młodzież, którą pytałem o to, czym jest dla nich faszyzm, odpowiadała, wbrew pozorom, nie, że faszyzm to Hitler, czy wojna, czy nawet Niemcy. Większość z nich powtarzała to, co wcześniej czytałem w ogłoszeniach pen-palowych, czyli, że faszyzm to kłamstwo, chamstwo i głupota.

Szczerze powiem, że ta odpowiedź była dla mnie tylko częściowo zaskakująca. Ja na przykład, podobnie jak wielu moich znajomych, przyznaję się do tego, że wielokrotnie słowa 'komunista' używałem bardzo szeroko, po to, by dokonać wartościowania osoby, której nie lubię. Czasem, jak coś mi się bardzo nie podobało, mówiłem "Co za komuna!". Więc, gdyby mnie ktoś zapytał, czym jest dla mnie komunista, czy komunizm, mógłbym odpowiedzieć - przyznaję, przewrotnie - że na przykład komunista to swołocz, a komuna to syf.

To wszystko jednak, co powyżej napisałem, nie zmienia faktu, że problem pozostaje. Dlaczego kultura popularna - bo na pewno nie tylko młodzieżowa - traktuje pojęcie faszyzmu o wiele szerzej, niż pojęcie komunizmu? Dlaczego jeśli chcemy kogoś obrazić, albo zakwestionować coś, co dla nas jest ewidentnie złe, większość z nas może pozwolić sobie na myślowy skrót związany ze słowem ‘faszyzm', ale już nie tak często ze słowem ‘komunizm'?

Odpowiedź na to pytanie - przynajmniej częściowa - leży w jednym z bardzo starych artykułów w Gazecie Wyborczej. Pamiętam bowiem do dziś - jak ktoś chce, niech szuka i sprawdzi - pamiętam bardzo dobrze, że kiedy ministrem sprawiedliwości w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego został Wiesław Chrzanowski, Gazeta Wyborcza uznała za stosowne zwrócić uwagę na to, że po raz pierwszy w powojennej demokratycznej Europie ministrem został faszysta.

Dlaczego odpowiedź znajduje się akurat w tych słowach i dlaczego jest odpowiedzią jedynie częściową? Otóż Jan Krzysztof Bielecki, co dziś może niewielu chce pamiętać, został powołany na szefa rządu przez Lecha Wałęsę. Lecha Wałęsę, który - o czym też niewielu chce dziś pamiętać - był w tamtym czasie postacią równie znienawidzoną i zohydzoną przez establishment, jak dziś Lech Kaczyński. Więc automatycznie, w pierwszych dniach swojej pracy, zanim establishment zauważył, żę jest bezpiecznie, Gazeta Wyborcza waliła we wszystko, co wiązało się z osobą Lecha Wałęsy bez najmniejszego wstydu. Więc walnęła też w osobę Wiesława Chrzanowskiego.

Dlaczego jednak nazwano Chrzanowskiego faszystą? Odpowiedź jest następująca: zrobili tak dlatego, b nie mogli go nazwać komunistą, a poza tym, nawet gdyby mogli, efekt nie byłby tak czysty.

Bo cóż by to mogło oznaczać, że Chrzanowski jest komunistą? Nie bardzo wiele. Komunistą bowiem, tak czy inaczej, byli prawie wszyscy. I Jaruzelski był komunistą i Kuroń i Michnik i Gierek. Komunistą był i Jerzy Urban i Daniel Passent i aktor Siemion i piosenkarka Irena Santor. Komunistą był, jak mówię, każdy, z wyjątkiem paru - zupełnie, jak to wtedy mówiono, ‘zoologicznych", czy ‘jaskiniowych' antykomunistów. I to nie komunistą w przenośni; nie komunistą w myślowym skrócie; nie komunistą w figurze potocznej. Oni wszyscy, tak czy inaczej, byli komunistami w sensie dosłownym.

Takim komunistą jednak nie był Chrzanowski. A, jak mówię, nawet gdyby był, to propaganda antypolska nie mogła go tak nazwać, bo obywatelom do których słowa propagandy były kierowane, mogłoby się jeszcze coś pomieszać.

Więc Chrzanowski został faszystą, czyli głupkiem, chamem i oczywiście kłamcą.

Tak to się plotło nam kiedyś i tak nam się plecie do dzisiaj.

Jeśli więc dziś ja o sobie powiem, że uważam to wszystko, czego dokonała Wielka Czerwona Rewolucja za czyste dobro, jeśli powiem, że moim bohaterem jest człowiek o nazwisku Trocki, jeśli powiem, że Marks to największy filozof wszystkich czasów; nawet jeśli oświadczę, że wszystko, co robię i wszystko, co będę robił w swoim dalszym życiu będzie robione dla Wielkiej Czerwonej Rewolucji, wszystko to, w kraju, w którym propagowanie komunizmu jest prawnie zakazane, ujdzie mi na sucho, pod warunkiem, że na tym samym oddechu wyduszę z siebie, że ja absolutnie nie mam na myśl komunizmu i że moja Czerwona Wielka Rewolucja nie miała nigdy absolutnie nic wspólnego z komunizmem. A jeśli ktoś tak mówi, to z pewnością jest czarnym faszystą.

I odwrotnie. Jeśli stanę publicznie i publicznie powiem, że Okres Wielkiej Niemieckiej Rzeszy był jedynym okresem w historii Europy, kiedy panował porządek i były przestrzegane zasady, a jednocześnie zaznaczę, że Hitler absolutnie mi się nie podoba i nie chcę mieć z nim nic wspólnego, to mój los jest na zawsze przesądzony. Mogę nie wiadomo jak długo powtarzać, że III Rzesza, to wcale nie był faszyzm, a wielu żołnierzy wojsk hitlerowskich wcale nie było faszystami - nic mi to absolutnie nie da. I słusznie.

Natomiast ktoś wciąż może mnie pytać, dlaczego sprawa czerwonej zarazy jest nadal kompletnie nierozwiązana. I dlaczego, wszystko na to wskazuje, nierozwiązana musi pozostać.

Czyżby faktycznie większość z nas to byli najprawdziwsi komuniści, a tak mało wśród nas było faszystów? Czyżby tu szło o grę interesów?

Nie wierzę. To być nie może!

Przynajmniej nie tu w Salonie.