Marylka: Szabla, szklanka i Gruzini

Niedawny post Toyaha o Węgrzech – nie o Kolonii, nie o Maastricht, ale o Węgrzech – i niektóre komentarze pod nim, przypomniały mi o świetnych winach naszych braci Gruzinów, o akcji wspierania Gruzinów przez kupowanie ich wina, która jakoś ucichła i zamarła, i o tym, że dwóch młodych Gruzinów z polskimi korzeniami i polskim nazwiskiem dwa miesiące temu otworzyło w Warszawie na ul. Ząbkowskiej mały sklepik z gruzińskim winem i gruzińskimi przysmakami pod nazwą Alaverdi - The Georgian Point. I pomyślałam sobie, że bardzo bym chciała, żeby im się powiodło, ale nie wiem, jak im pomóc oprócz tego, żeby kupować u nich jak najczęściej i zachęcać do tego samego tych moich przyjaciół, którzy lubią wino albo na przykład sok z granatów.

Dlaczego tak mi zależy na powodzeniu tych chłopców – poza tym, że są mi bliscy jako Gruzini, jako Polacy i jako synowie swoich rodziców, a moich i naszej Polski przyjaciół? Otóż chodzi mi tylko i najbardziej o solidarność, bez której, czego jestem pewna, stalibyśmy się w końcu nikim z tymi naszymi wspominkami o pięknej polskiej historii, a nawet może zasługiwalibyśmy na ten marny los, który nam szykują różne moce. Dla mnie sklep, który założyli chłopcy, to kawałek Gruzji, która wciąż znajduje w sobie wolę i zdolność do walki.

No a rodzina Domuchowskich to wspaniali i wyjątkowi ludzie, o których pokrótce opowiem. Znaleźli się w Polsce jako jedni z pierwszych, a może nawet pierwsi uchodźcy polityczni po 1989 roku. Nie przyjechali tu, żeby poprawić sobie swój byt ani robić interesy, lecz znaleźć azyl. Wiktor, fizyk z wykształcenia, był od lat 80. działaczem niepodległościowym i jednym z najbliższych współpracowników prezydenta Zwiada Gamsachurdii. Czy ktoś pamięta postać pierwszego prezydenta Gruzji? Wikipedia dziś poświęca mu 12 linijek tekstu, ale od Wiktora i jego żony Rusudan można dowiedzieć się, jak ciekawa i pod wieloma względami znakomita to była postać. No i jak z bliska wyglądały krwawe początki niepodległej Gruzji. Mam nadzieję, że kiedyś napiszą o tym wszystkim.

W każdym razie w 1992 roku Rosja ze swoim SPECNAZ-em wsparła zbrojnie przeciwników Gamsachurdii, a on musiał z Gruzji uciekać. Przez jakiś czas wybrany w wolnych wyborach parlament gruziński obradował konspiracyjnie w Czeczenii, gdzie też przebywał Gamsachurdija pod opieką Dżohara Dudajewa, podczas gdy w Gruzji rządził z ruskiego nadania Szewardnadze ze swoimi władzami. Wiktor z rodziną był przez rok na emigracji w Azerbejdżanie, skąd jeździł do Czeczenii na obrady uchodźczego parlamentu. W 1993 roku został porwany z Baku przez służby Szewardnadzego wraz z przyjacielem i wtrącony do więzienia. Tam przeżył bicie, tortury, czekając na wyrok śmierci – mógł się tego spodziewać, bo jego towarzyszy skazywano na śmierć i rozstrzeliwano. Pewnie tak by się stało, gdyby nie jego żona, która podjęła dramatyczną walkę o niego. Znalazła drogi dotarcia do tzw. społeczności międzynarodowej, organizacji praw człowieka i polityków. Z pewnością dzięki temu Wiktor został skazany „tylko” na 14 lat więzienia. Rusudan nie ustawała w staraniach, żeby go uwolnić i sprowadzić do Polski, gdzie pojechała wraz z dziećmi. I to się udało. W 1998 roku ktoś przekonał ówczesnego ministra SZ Geremka, żeby w czasie oficjalnej wizyty w Gruzji upomniał się o Domuchowskiego. Po dwóch dniach Wiktor był wolny i połączył się w Polsce z rodziną. Tu dorośli i wykształcili się ich synowie.

Czy muszę dodawać, że choć cała czwórka tęskni i zawsze będzie tęsknić za swoją ojczyzną, to stała się niegorszymi, a może nawet lepszymi od nas Polakami? Tak bywało z wieloma cudzoziemcami, którzy w ciągu historii osiadali w Rzeczypospolitej – z jej zasługą czy bez. Dla mnie osobiście ta znajomość jest bezcenna z innego jeszcze powodu. Ci, którzy żyli w piekle rosyjskim i podjęli z nim walkę – a walka o niepodległość na Kaukazie oznaczała zawsze prawdziwą, krwawą wojnę – wiedzą, czują i oceniają rzeczywistość polityczną znacznie lepiej niż my. Jeśli coś niecoś rozumiem z tego, co się dzieje w Polsce, w Rosji, na świecie, to w jakimś stopniu zawdzięczam to takim ludziom jak Domuchowscy – wychodźcom z Kaukazu.